Ali Cemal Ben’im Biyografisi
Ali Cemal Ben’im de asker ressamlardandır.
Ali Cemal Ben’im, 1881 yılında Beyrut, Lübnan’da doğmuştur. Babası Tüccar Emin Bey idi. İlkokula Beyrut‘ta başlayan Ali Cemal Ben’im daha sonra ailesiyle beraber İstanbul‘a geldi ve eğitimine Fındıklı Feyziye Mektebi’nde devam etti.. Rüşdiyeden sonra girdiği Mekteb-i Bahriyeden 1901 yılında teğmen rütbesiyle mezun oldu. Burada okurken resme olan yeteneği keşfedildi. Osman Hamdi Bey tarafından 1883 yılında kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi’ne (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Akademisi) kabul edildi; 1903 yılında Akademi’yi birincilikle bitirdi.
1904 yılında yüzbaşı rütbesine terfi etti. Balkan Savaşları’na katıldı. Yüzbaşı rütbesindeyken 1913 yılında askerlikten emekli oldu. Bu dönemde duvar resimleri ve afişler yaptı; daha sonra gazeteciliğe geçiş yaparak burada yaptığı temsili resimler ve çizimlerle Türk basınında ilk gazete ressamı olarak tarihe geçti.
İlk olarak 1909 yılında yayınlanan “Alem Mecmuası”nda karikatür çalışmalarını yayımladı; bu derginin kapak ve iç sayfa karikatürlerini yaptı. Ardından sırasıyla “Tasvir-i Efkar”, “Harp Mecmuası”, “İleri”, “Tercüman-ı Hakikat”, “Akşam”, “Yenigün” ve “Cumhuriyet gazetesinde temsili resimler ve karikatürler yaptı.
Meslek hayatına Mekteb-i Bahriyede resim öğretmenliği ile başlayan Ali Cemal Ben’im, I. Dünya Savaşı yıllarında Darüleytam, Terzi ve Dokumacı Mektepleri’nde, Mütarake yıllarında ise Gazi Osman Paşa Okulu’nda resim öğretmenliği yaptı.
Ali Cemal Ben’im, Viyana ve Berlin Sergileri için 1917 yılında Harbiye Nezareti (şimdiki Milli Savunma Bakanlığı) Nazırı Enver Paşa‘nın emriyle Şişli‘de eski bir konakta kurulan “Şişli Atölyesi”nde Namık İsmail, Feyhaman Duran, Hikmet Onat, Hüseyin Avni Lifij, Mehmet Ruhi Arel, Sami Yetik, İbrahim Çallı, Mehmet Ali Laga, Ömer Adil, Ali Sami Boyar, Cevat Bey, İsmail Hakkı Bey, Mahmut Bey, Şevket Dağ, Diyarbakırlı Tahsin ve Halife II. Abdülmecid Efendi ile birlikte asker modellerden, çeşitli silahlardan, kartpostallardan ve fotoğraflardan yararlanarak savaş konulu resimler yaptı.
Bu resimlerin ana teması 18 Mart 1915’te başlayan Çanakkale Savaşı’ydı, ancak Ali Cemal burada özellikle gemi ve detaylı asker/savaş resimleriyle göz doldurdu.
Bu Türk resim sanatının önemli atölyesinde, savaşın zor koşullarına rağmen sanatçılar için rahat bir çalışma ortamı hazırlanmış, o dönem için bulunması zor olan boya, muşamba gibi gereçler ve ressamların model olarak kullanacakları asker, top arabası, at, silah gibi ihtiyaçlar ordu tarafından sağlanmıştı. Ana teması Çanakkale Savaşı olan bu resimler, Viyana’da sergilenmiş, savaşın etkisiyle Berlin’de sergilenmeden İstanbul’a getirilmiştir.
Ali Cemal Ben’im’in 1917 yılında yaptığı Yaralı Asker tablosu Genel Kurmay Karargahı koleksiyonundadır.
Ali Cemal’in resimlerinde gerçekçi bir üslup görülürken, zamanla izlenimciliğin etkisi görülmeye başladı. Sanatçının özellikle Şişli Atölyesi’nde ürettiği eserlerinde bu etki daha fazla hissedilmektedir. Şişli Atölyesi’de yaptığı bu tablolarında Viyana sergisinin amacına uygun olarak Türk sanatçısının dünyadaki değişimlere açık yüzü irdelenirken, konu olarak da savaşın duygusal ve insancıl yönüne de dikkat çekti.
Resimli Gazete’de ve 1924 yılında Zekeriya Sertel tarafından kurulan Resimli Ay Dergisi’nde, Nasreddin Hoca ve Karagöz gibi mizah gazetelerinde de karikatürler yayımladı. Daha sonra birçok çizer tarafından çeşitli yayın organlarında yayınlanan “Pazarola Hasan Bey” ilk kez onun fırçasında yaşam buldu.
Ali Cemal Ben’im, Çanakkale’yi ve Kurtuluş Savaşı’nı konu alan resimlerden başka, deniz resimleri, peyzaj, portre, natürmort olmak üzere değişik türlerde resim yapmıştır. Deniz konulu eserleri de çok başarılı olduğu için deniz ressamı olarak da tanınır. Yağlıboya dışında suluboya eserleri de vardır.
15 Temmuz 1933 tarihinde İstanbul Matbuat Cemiyeti tarafından üstün çalışmalarından dolayı takdirname ile ödüllendirildi.
Ankara’da açılan “Ressam Subaylar” sergilerine de katılır ve eserleri takdir edilirdi. Soyadı kanununun çıkmasından sonra “Ben’im” soyadını aldı. Ali Cemal, hayatının son yıllarında “Isı Yuva” direktörü olarak çalışan kızının yanında yaşamak üzere Mersin’e taşındı. Mersin’de bir yandan liman idaresinde çalıştı, bir yandan da Mersin Halkevi’nde resim kursları vermeye başladı. Mersin’de Halkevi’ndeki çalışmaların yer aldığı 1939 yılının başındaki sergiye koyduğu dört yıllık bir çalışma sonunda; model ve fotoğraf kullanılmadan, hayal gücüyle yapılmış bir Atatürk resmi yaptı.
Ali Cemal Ben’im, Mersin’de “İnönü İnönü’de” adlı tabloya çalıştığı sırada 9 Kasım 1939 tarihinde 58 yaşında ölmüştür. Mersin Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir.
Ali Cemal Ben’im’in eserleri İstanbul Resim ve Heykel Müzesi’nde, Askeri Müze’de, İstanbul Deniz Müzesi’nde, Ankara Cumhuriyet Müzesi’nde, Cumhuriyet Gazetesi arşivinde, yerli ve yabancı özel koleksiyonlarda yer almaktadır.