Ali Fethi Okyar Biyografisi
Devlet adamı ve Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın kurucusu.
1880 yılında Pirlepe’de(Yugoslavya) doğdu. İyi bir öğrenim gördü. İlk ve orta öğrenimini tamamladıktan sonra 13 Mart 1898’de Harbiye Mektebi’ne girdi ve 2 Ocak 1900’de Piyade Teğmen rütbesiyle mezun oldu. 4 Ocak 1904’te Kurmay Yüzbaşı olarak Selanik‘te bulunan 3’üncü Ordu emrine verildi. 1 Mart 1907’de Selanik Demiryolu Müfettişliğine nakledildi. Burada İttihat ve Terakki Cemiyetine katılarak, 1908 Devrimi’ni hazırlayan kadro içinde yer aldı. 20 Mayıs 1908’de binbaşılığa yükseltilerek Selanik Jandarma Subay Okulu Komutanlığına getirildi.
12 Ocak 1909 tarihinde Paris‘e Askeri Ataşe olarak gönderildi. 3 Temmuz 1911 tarihinde Arnavutluk Harekâtında İşkodra Müretteb Kuvvetler Kurmay heyetine görev aldı. 6 Ekim 1911 tarihinde Trablusgarp‘a giderek Enver Bey ve Mustafa Kemal ile birlikte Afrika‘da yapılan savaşlara katıldı.
Osmanlı Mebusan Meclisinin II. Dönemi için 13 Nisan 1912’de yapılan seçimde Manastır Milletvekili oldu. Meclis kapatılınca tekrar orduya dönerek 17 Kasım 1912’de Çanakkale Boğazı Müretteb Kuvvetler Kurmay Başkanlığına getirildi.
1913’de İttihat ve Terakki Genel Merkezi’ne üye seçilmiş ve Genel Sekreter olmuştur. Aynı yılın son aylarında 13 Ekim 1913’te Sofya’ya elçi olarak tayin edildi. Mebusan Meclisinin III. Döneminde 8 Aralık 1917’de İstanbul Milletvekili seçilerek elçilik görevinden ayrıldı.
İzzet Paşanın kısa süren Sadrazamlığında 14 Ekim 1918’de Dahiliye Nazırı olarak görev alan aldı. Kabinenin 8 Kasım 1918’de istifasıyla nazırlık görevi sona erdi. Damat Ferid Paşa tarafından 10 Mart 1919’da tutuklandı. Bütün muhaliflerini ortadan kaldırmak isteyen Damat Ferit, Fethi Bey’i Enver, Cemal ve Talat Paşaların kaçmalarına göz yummakla suçlandırmış ve 2 Haziran 1919’da Malta‘ya sürgüne göndermiştir. Ancak tutuklanan İngilizler’le değiştirilmek suretiyle 30 Mayıs 1921’de Malta’dan kurtarıldı.
15 Ağustos 1921’de istanbul Milletvekilliğine seçilerek I. Dönemde TBMM‘ne katıldı.
Büyük Millet Meclisi tarafından Büyük Taarruzda 10 Ekim 1921’de Dahiliye Nazırı olarak seçilen Fethi Bey, Roma, Paris ve Londra‘ya giderek; Yunanlıların Anadolu’dan çekilmelerini sağlayacak bir barış için çalışmıştır. Fethi Bey bu durumu, o sırada taarruz hazırlıklarını tamamlamak üzere bulunan Mustafa Kemal ATATÜRK‘e bir telgrafla birdirdi. Daha sonra da Ankara‘ya döndü.
4 Ekim 1922’de Dahiliye Vekaletinden istifa etti. II. Dönemde yeniden istanbul Milletvekili seçildi. 14 Ağustos 1923’te Müdafaayı Hukuk Grubu Başkan Vekilliğine getirildi. 4 Ağustos 1923 tarihinde Hüseyin Rauf Orbay‘ın Başbakanlık görevinden ayrılması üzerine Başbakan seçildi, 14 Ağustos’ta İcra Vekilleri Heyeti Reisliği ve Dahiliye Vekaletine seçildi. Başbakanlık görevi de yaptı. 28 Ekim 1923’te bu görevden çekildi. Cumhuriyetin ilk Meclisinin 1 Kasım 1923’teki toplantısında TBMM Başkanı oldu. 1 Kasım 1924’te yine TBMM Başkanı seçildi.
Başbakanlıktan ayrılan İsmet İnönü‘nün yerine tekrar 22 Kasım 1924’te Başbakan oldu. Milli Müdafaa Bakanlığını da birlikte yürüttü.
Fethi Okyar, Şubat 1925’te başlayan Şeyh Said İsyanı sırasında 2 Mart 1925’te Başbakanlıktan İstifa etti.
11 Mart 1925’te Paris Büyükelçiliğine tayin edildi. Büyükelçi olarak çalıştığı Paris’ten, 1930 yılında dinlenmek için yurda gelen Fethi Okyar’a Mustafa Kemal tarafından yeni bir parti kurması teklifi yapılması üzerine, 9 Ağustos 1930’da Büyükelçilikten istifa ederek Serbest Cumhuriyet Fırkası’nı kurdu. 12 Ağustos 1930’da Genel Başkanı oldu. 24 Eylül 1930’da Gümüşhane Milletvekili olarak Meclise girdi. Fakat bu parti kapatıldı. 17 Kasım 1930’da partisini feshetti. 31 Mart 1934’te Londra Büyükelçiliğine atandı. V. Dönem ara seçimlerinde Bolu Milletvekilliğine seçilmesi nedeniyle 4 Ocak 1939’da görevinden istifa etti.
Mustafa Kemal ATATÜRK’ün ölümünden sonra da çalışmalarına devam eden Fethi Okyar, 3 Nisan 1939’da II. Refik Saydam Kabinesinde Adalet Bakanı oldu. 12 Mart 1941’de Adalet Bakanı görevinden ayrılmıştır. VII.dönemde de Bolu Milletvekili olarak Parlamentoya girdi ve birkaç yıl sonra 7 Mayıs 1943’de İstanbul’da 63 yaşında ölmüştür.
Ali Fethi Okyar, Galibe Okyar ile evli idi ve Nermin Kırdar adında kızı ve Osman adında oğlu vardır.