Ali Sultan

Asıl adı Ali Tozkoparan olan Âşık Ali Sultan, 1947 yılında Sivas’ın Yıldızeli ilçesine bağlı Yusufoğlu köyünde dünyaya gelmiş ancak, nüfus kayıtlarında doğum tarihi 1944 olarak yazılmıştır. Babasının adı Muharrem, annesinin adı ise Fatma’dır. Kendisi dışında Zeynel, Keziban, Ruşen, Hüseyin ve İsmail adlarında beş kardeşi daha vardır. İlkokulu doğduğu köyde okuyan Ali Sultan, ortaokul tahsili için Sivas’a gelir, önce Selçuk Ortaokulu’na kaydolur, ardından da Atatürk Ortaokulu’nda eğitim ve öğrenimine devam eder, ancak bu okulda öğrenciyken ikinci sınıftan ayrılmış ve vatani görevini yapmak üzere askere gider. Askerlik görevini Manisa’da piyade eri olarak yaptığı sırada uzun süre Orduevinde sazıyla sahne almıştır. 1967’de Tokat’ın Turhal ilçesine bağlı bir Çerkez köyü olan Çay köyünden Satı adında bir kızı sevmiş ve kaçırmıştır. Bu olayın ardından her ikisi de beş ay 29 gün hapis cezası almışlardır. Ali Sultan’ın eşi Satı’dan Mesut ve Canan adında iki çocuğu dünyaya gelmiştir (Kaya 2004: 10, 11).

Âşık Ali Sultan, kısa bir süreliğine işçi olarak Sivas Devlet Demiryollarına girer, birkaç yıl çalıştıktan sonra buradan da ayrılmıştır. Buradan ayrıldıktan sonra plak yapmak üzere İstanbul’a gider ve burada Grafson Stüdyosu’nda dört türkülük ilk plağını doldurur, ancak bu plağın satışları umulduğu gibi olmayınca plak firması ikinci plağı yapmaya yanaşmaz. İkinci plak için başka bir plak şirketiyle anlaşan Ali Sultan’ın bu plağı beklenenin oldukça üzerinde bir satış yapar ve adının Türkiye genelinde duyulmasını sağlar. 1986’da yurtdışına çıkar, on bir yıl Viyana’da kalır ve yurt dışında çeşitli konserler verir. Ayrıca Almanya’da da Neşet Ertaş’la birlikte müzik icralarında bulunan Ali Sultan, hâlen hayatta olup İstanbul’da yaşamaktadır (Kaya 2004: 10, 11; www.yasamoykusu.com).

Çocukluk yıllarından itibaren saz çalmaya hevesli olan Âşık Ali Sultan, ilkokul yılarında gizli gizli ağabeyi Hüseyin’in sazını alarak saz çalmaya başlamıştır. Bu yıllarda Hamit Şeker’den etkilenen Ali Sultan, ortaokul öğrencisiyken Sivas Halk Eğitim Merkezi’nde Mehmet Tek’ten ve Amasyalı Yusuf Bey’den dersler almıştır. Ali Sultan, ilk olarak Selçuk Ortaokulu’nda öğrenciyken sahneye çıkmıştır. Müzik öğretmeni Nezahat Arseven’in teşvikiyle okullar arası müzik yarışmasına katılmış, aralarında Zaralı Halil’in de bulunduğu jüri karşısında üç türkü söyleyerek birincilik ödülünü almaya hak kazanmıştır. Yarışma ödülü olarak bir yıllık okul masrafları karşılanmıştır. Genç yaşlarda Âşık Veysel ile tanışan Ali Sultan, Veysel’den oldukça etkilenmiştir. Âşık Veysel ve Âşık Ali İzzet Özkan ile birlikte Anadolu’nun çeşitli yörelerini dolaşarak konserler vermiştir. 30 Ekim 1964’te Sivas Garnizon Komutanı Fuat Doğu Paşa’nın düzenlediği II. Sivas Âşıklar Bayramı’na katılmıştır. Toplam 50’den fazla plak yapan Ali Sultan, ilk kasetini 1974’te Almanya’da doldurmuştur (Kaya 2004: 10, 11).

Alevi–Bektaşi inancına mensup olmasına nazaran şiirlerinde Alevi–Bektaşi inancına ait konulardan ziyade daha beşeri konuları ele alan Âşık Ali Sultan, şiirlerini hece vezniyle kaleme alır. Şiirlerinde daha çok aşk, sevda, gurbet, hasretlik, ayrılık, tabiat, ölüm ve yaşlılık gibi konuları işlemiştir. Şiirlerinde “Sultan” mahlasını kullanan âşığın tek bir âşık karşılaşması (atışması) vardır. O da Divriği’de Şeref Taşlıova ile olmuştur. Kasetlerine okuduğu eserlerin büyük çoğunluğunu söz ve müzik olarak kendisi düzenlemiştir. Ayrıca usta malı deyiş ve şiirlerin müzik düzenlemelerini de yapmıştır. Bugüne kadar pek çok konsere, festivale, âşık etkinliklerine, TV ve radyo programlarına katılan Âşık Ali Sultan, 2004 yılı itibariyle elli dört kaset yapmıştır. Türkiye Radyo Televizyon Kurumu arşivine bazılarının sözü, bazılarının söz ve müziği ya da sadece müziği kendisine ait olan kırktan fazla eser kazandırmıştır. Bu eserlerin içerisinde kendisi tarafından derlenen türküler de vardır (Kaya 2004: 10, 11). “Dostum dostum” olarak arşiv kayıtlarına geçen ve sayısız saz ve ses sanatçısı tarafından icra edilen sözleri Pir Sultan Abdal’a ait eserin müzik düzenlemesi kendisine aittir. Günümüzde hâlen etkin olarak albümlerde, TV programlarında, âşık meclislerinde ve çeşitli konserlerde bağlaması eşliğinde icralarına devam eden Âşık Ali Sultan’ın eserleri çeşitli saz ve ses sanatçıları tarafından seslendirilmeye devam etmektedir.