Andreas Papandreu Biyografisi
Andreas Papandreu, 1981-1989 ve 1993-1996 arasında Yunanistan’da başbakanlık yapmıştır.
Andreas Papandreu, 5 Şubat 1919 tarihinde Yunanistan’nın Sakız adasında doğmuştur. Babasının adı oğlunun adı gibi Yorgo Papandreu idi. Andreas Papandreu Atina’daki American College’den mezun olduktan sonra Atina Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Bu sıralarda Troçkistlikle suçlanarak tutuklandıysa da babasının müdahalesiyle serbest bırakılarak ABD‘ye gitti.
Andreas Papandreu, 1943 yılında ABD’de Harvard Üniversitesi‘nde ekonomi dalında doktora derecesi aldı. 1944 yılında ABD vatandaşlığına geçti. Bir süre ABD Deniz Kuvvetleri’nde görev yaptıktan sonra 1955-1963 arasında Harvard, Minnesota, California ve Berkeley üniversitelerinde ders verdi. 1951 yılında, Minnesota Üniversitesi‘nde ders verirken tanıştığı gazetecilik öğrencisi ABD’li Margaret Chant’la evlendi. Çiftin bu evlilikten üç oğulları ve bir kızları dünyaya geldi. Bu çocuklardan biri Yorgo Papandreu‘dur
1959 yılında, Yunanistan başbakanı Konstantin Karamanlis‘in Ekonomik Kalkınma ve Araştırma Programı’nın başına geçmek için davet etmesi üzerine ABD’den Yunanistan’a geri geldi. 1960 yılında Atina Ekonomik Araştırmalar Merkezi başkanlığına ve Yunan Merkez Bankası danışmanlığına atandı. Babası Yunanistan başbakanı olunca ABD vatandaşlığından çıktı. Kısa süre sonra, 1964 yılında babasının doğum yeri Akaia’dan milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Babasının başkanlığındaki Merkez Birliği’nin sol kanadıyla yakın ilişkisi, parti içinde hızla yükselmesi ve önemli görevlere getirilmesi çeşitli söylentilere yol açarak, 1965 yılında babasının hükûmetinin düşmesinde önemli rol oynadı.
21 Nisan 1967 tarihinde gerçekleşen Albaylar Darbesi’ni hazırlayan etmenlerden biri oldu. Askeri darbenin ardından tutuklanan Andreas Papandreu’nun, 8 ay hapis yattıktan sonra ABD yönetiminin en üst düzeyde baskısı sonucu, ülkesini terk etmesine izin verildi. Önce Paris’e, ardından Stockholm’e gitti. Bir süre Stockholm Üniversitesi’nde iktisat dersleri verdikten sonra Kanada’ya geçerek Toronto’daki York Üniversitesi’nde öğretim üyesi oldu.
Andreas Papandreu sürgünde iken, Yunanistan‘da geliştirdiği sosyal demokrat görüşleri terkederek Üçüncü Dünya ülkelerinde rastlanan radikal, millî kurtuluşçu görüşlere yöneldi. Albaylar Darbesi öncesinde ABD‘nin Yunan iç politikasına yaptığı müdahalelere ve ABD’nin sevilmeyen, beceriksiz ve acımasız bir askeri rejime destek vermesine karşı duyduğu öfkeyi 1971 yılında yazdığı Namlunun Ucundaki Demokrasi (Democracy At Gunpoint) adlı kitabında dile getirdi. Ağustos 1971’de yurt dışındaki siyasi etkinlikleri nedeniyle cunta yönetimi tarafından Yunan yurttaşlığından çıkarıldı.
Andreas Papandreu, NATO’nun ve (Avrupa Ekonomik Topluluğu) AET‘nin, Avrupa’da II. Dünya Savaşı sonrasında kurulan bu ilk askeri diktatörlüğe karşı takındığı tutumdan da büyük hayal kırıklığı duydu. Albaylar Cuntası’na karşı PAK (Pan-Helenik Kurtuluş Hareketi) adını alan bir direnişi örgütledi. Ama “cuntanın yıkılması” ve yerine “sosyal demokrat değil sosyalist ve demokratik” bir Yunanistan’ın kurulması çağrıları pek karşılık görmediği gibi, “maksimilist” çizgisinden ötürü, Yunan sürgünlerin bir araya gelerek diktatörlüğe karşı geniş bir cephe oluşturmalarını engelledi.
1974 yılında Albaylar Cuntası’nın devrilmesi üzerine Yunanistan‘a döndü. Andreas Papandreu kendi örgütü PAK ile “Demokratik Savunma” adlı bir diğer örgütün birleşmesinden oluşan sol eğilimli Panhelenik Sosyalist Hareket’in (PASOK) kuruluşunu ilan etti.
Ateşli bir sosyalist söylemle esas olarak Türkiye‘yi hedef alan koyu milliyetçiliği birleştiren Papandreu, başarının formülünü burada buldu. 1974 seçimlerinde yüzde 14 oy alan PASOK, 1981 yılında yüzde 48 oyla parlamentodaki 300 sandalyeden 172’sini kazanarak Cumhurbaşkanı Konstantin Karamanlis’in görevlendirmesi ile başbakan oldu. Böylece Andreas Papandreu Yunanistan‘ın ilk sosyalist başbakanı oldu.
Seçim kampanyası sırasında Yunanistan’ın NATO’dan çıkmasını ve Avrupa Ekonomik Topluluğu’na üyelik başvurusunun geri alınmasını savunan Papandreu iktidara gelince daha ılımlı politikalar izledi. Başbakanlığı sırasında evlilik ve dinle ilgili bazı liberal yasalar çıkarıldı; yeni aile yasalarıyla kadının toplumdaki konumu düzeltildi, ulusal sağlık sigortası kuruldu, yönetimin merkezi yapısını bir ölçüde de olsa kıracak düzenlemelere gidildi. Ama Yunanistan‘daki ABD askeri üslerine ilişkin anlaşmanın süresi 1988’e değin uzatıldı ve Yunanistan NATO‘ya katıldı.
Pragmatik politikalarının yanı sıra ABD karşıtı söylemi sayesinde halkın desteğini kazanan Papandreu, partisinin 1985 ve 1988 seçimlerinde çoğunluğu elde etmesi üzerine başbakanlık görevini sürdürdü. Başlangıçta Türkiye‘ye karşı katı bir politika izlediyse de sonradan bu politikasını değiştirdi. Yunanistan‘ın 1987 yılında Ege Denizi‘nde petrol arama çalışmalarını başlatması nedeniyle gerginleşen ilişkiler, Papandreu ve Turgut Özal‘ın 1988 yılında İsviçre‘nin Davos kentinde buluşmalarıyla bir yumuşama dönemine girdi.
Andreas Papandreu‘nun 1989 yılında ABD asıllı eşi Margaret Chant’dan ayrılarak kendisinden 36 yaş küçük olan Dimitra Liani ile evlenmesi kamuoyunda geniş yankılar yarattı.
Papandreu’nun önde gelen politikacı, asker ve bürokratların telefonlarını dinlettiği söylentileri, hükûmet üyelerinin adının Koskotas Skandalına karışması, PASOK’un Haziran 1989’da yapılan seçimleri yitirmesinde önemli rol oynadı. Aralık 1989’da yinelenen seçimlerde de hiçbir parti çoğunluğu sağlayamadı. PASOK’un da bakan verdiği geçici bir koalisyon hükûmeti kuruldu. Nisan 1990’daki seçimlerde çoğunluğu Yeni Demokrasi Partisi elde etti.
Ekim 1993’te yapılan erken seçimleri PASOK’un kazanması üzerine Cumhurbaşkanı Konstantin Karamanlis’in görevlendirmesi ile yeniden başbakan oldu. İkinci döneminde ilerleyen yaşı yüzünden daha çok kendi sağlık sorunlarıyla uğraştı. Kasım 1995’te böbrek yetmezliği ve kalp hastalığı nedeniyle hastaneye kaldırıldı. 15 Ocak 1996’da sağlık nedenleriyle başbakanlıktan çekildi ve aynı yıl içinde yaşamını yitirdi.
Evlilikleri :
1.eşi: Christina Rasia (e. 1941–1951)
2.eşi: Margaret Chant (e. 1951–1989). Yorgo Papandreu (d. 1952), Níkos Papandreou (d. 1956), Sofia Papandreou (d. 1954), Andreas Papandreou Jr (d.1959) adlarında çocukları oldu.
3.eşi: Dimitra Liani (e. 1989–1996)
İsveçli sinema oyuncusu Ragna Nyblom’dan Emilia Nyblom (d.1969) adında evlilik dışı kızı vardır.
Andreas Papandreu, 23 Haziran 1996 tarihinde Ekali, Atina, Yunanistan’da 77 yaşında ölmüştür.
Kitapları :
1971 – Namlunun Ucundaki Demokrasi (Democracy At Gunpoint)