Berthold Brecht

Burgen Berthold Friedrich Brecht, 1898 Augsburg’da bir kağıt fabrikası müdürünün oğlu olarak dünyaya geldi. Brecht, Koniglisches Realgymnasium’a gitti, ilk şiirleri 1914’te yayınlandı; edebiyata ve tiyatroya ilgi duymasına karşın, Münih’te Ludwig Maximilian Üniversitesi’nde tıp okumaya başladı. 1918’de askere alındı, gezici askeri hastanede çalıştı; 1918’de Bavyera’daki Baal’i yazdı. 1919 yılında itibaren siyasetle uğraşmaya başlayan Berthold Brecht, Münih’te Bağımsız Sosyal Demokrat Parti’ye girdi. Bu dönemde Augsburger Volkwille’ye tiyatro eleştirileri yazdı; tıp öğrenimini bırakarak, Müncher Kammerspiele’ye girdi; ikinci oyunu olan Trommeln in der Nacht (1918-20, Gecede Trampetler) burada sahnelendi ve Kleist Ödülü’nü kazandı. Münih sanat çevresine katıldı, Bavyera halk güldürüsünün temsilcisi olan Karl Valentin’le dostluk kurdu.

1924’te Berlin’e geçti, Deutsches Theatre’da Max Reinhardt’ın yanında yönetmenlik yaptı; 1924’te Marlowe’dan serbest bir uyarlama olan Leben Eduards des Zweiten vom England’ı (İngiliz Kralı II. Edward’ın Yaşamı) sahnelendi; Haşek’in Aslan Asker Şvayk’ını uyarlaması için Erwin Piscator’a yardım etti (1923); epik tiyatro üstüne görüşlerinin etkisi altında kaldığı Piscator’la işbirliği sonucunda Mann ist Mann’ı (1927, Adam Adamdır) yazdı. Eşi, oyuncu Maianne Üç Kuruşluk Opera’dan bir manzara; Tara Hugo ve Tom Hollander, Brecht’in Donmar Tiyatrosunda sahnelenen Üç Kuruşluk Opera’sındaki sahneleri Zoff’tan ayrıldıktan bir yıl sonra, ömür boyu birlikte çalışacakları Helena Weigel’la evlendi; yakın işbirliği yapacakları besteci Kurt Weill’la tanıştı; Die Dreigroschenoper (1928, Üç Kuruşluk Opera) adlı ilk epik operası, bu işbirliğinin verimli ürünü oldu.

NAZİ İKTİDARI VE VATANDAŞLIKTAN ÇIKARILIŞ

Naziler’in yönetime geçmesiyle birlikte, Brecht’in oyunlarını sahneleme imkanı da kalktı; 1933’te Reichstag yangınından bir gün sonra Prag Üzerinden Viyana’ya kaçtı; Die sieben Todsünden der Kleinbürger (1933, Küçük Burjuvanın Yedi Günahı) oyununun Paris’te oynanışından sonra, Kurt Weill’la işbirliği sona erdi. 1933 yılı sonunda Danimarka’ya geçti; 1933’te Üç Kuruşluk Opera’ya dayanan Der Dreigroschennovel (Üç Kuruşluk Roman) Hollanda’da yayınlandı; 1935’te Nazi Yönetimince Alman vatandaşlığından çıkarıldı; o yıl New York’ta sahnelenen, Gorki’nin aynı adlı romanına dayanarak yazdığı Die mutter (Ana) adlı oyununu izlemek üzere ABD’ye gitti.

Nazi yönetimine karşı etkinlikler arasında, Moskova’da yayınlanan Des Wort (Söz) adlı derginin yabancı ülke editörü oldu; bu yıllarda Nazi yönetimini hedef alan Furcht und Elend des Dritten Reiches (1935/38, Hitler Rejiminin Korku ve Sefaleti) gibi oyunlar ile 1938’de uranyum atomunun ilk kez parçalanması üzerine bilim adamının sorumluluğunu işleyen Leben des Galilei(1938/39, Galile’in Yaşamı) adlı oyunu yazdı. 1939’da Hitler’in Danimarka’ya girmesi üzerine İsveç’e, 1940’da da Finlandiya’ya geçti; 1941’de Helsinki Birleşik Devletler Konsolosluğu’ndan vize alarak Sovyetler Birliği üzerinden ABD’ye (Santa Monica) gitti.

Hollywood için senaryolar yazarak geçimini sağlamaya çalıştıysa da, ancak bir senaryosu filme alındı ( Hangman Also Dies, 1942, Cellat da Ölür); burada müzikçi H. Eisler ve Paul Dessau’la yönetmen Piscator ve yazar Heinrich Mann’la buluştu; Charles Kaughton’la ve Joseph Losey’le birlikte Galile’nin Yaşamı’nı yeniden düzenleyerek İngilizceye çevirdi ve sahneye koydu (1947), Charlie Chaplin’le ve kendi düşüncelerinin bir savunucusu olan yazar Eric Bentley’le dostluk kurdu; 1947’de Komünist Parti’siyle ilişkileri konusunda Amerikanca Olmayan Etkinlikler Kurulu karşısına çıktı, Hanns Eisler’in kendisinin 1930’da partiye girmiş olduğu yolundaki ifadesini yalanladı ve Kurul’un sorularını yanıtlamadı; ertesi hafta, Gelileo’nun New York temsilini beklemeden İsviçre’ye kaçtı. 2. Dünya Savaşı sırasında Brecht’in üç oyununu sahnelemiş olan Zürich Shauspielhaus kendisine yardımcı oldu ve burada kendi Antigone (1948) uyarlamasını sahneledi, Augsburg günlerinden dostu sahne

Bertolt Brecht’in Cronet Tiyatrosundaki, Galileo oyunundan bir manzara – Charles Laughton, Galileo rolünde, yardımcısı Eda Reisse Merin tarafından hizmet edilirken tasarımcısı Caspar Neher’le birlikte çalışmalar yaptı.

1948’de Doğu Almanya’dan gelen öneri üzerine Doğu Berlin’e geçti, orada karısı Helena Weigel’le birlikte Berliner Ensemble’ı kurdu (1949); topluluk, 12 Kasım’da Herr Puntila und sein Knecht Matti (Bay Puntila ile Uşağı Matti) oyunuyla sanat yaşamına girdi. Berliner Ensemble’ın dramaturg ve yönetmeni olarak görev alan Brecht, Berliner Ensemble’ı “epik tiyatro okulu” ve dünyanın en iyi tiyatrolarından biri yaptı; peş peşe sahnelediği oyunlarıyla, Berliner Ensemble, epik tiyatro pratiği ve estetiğinin merkezi oldu. 1950’de gezi özgürlüğüne kavuşabilmek için karısıyla birlikte Avusturya vatandaşlığına Geçen Brecht, 1953’te PEN Kulüp Başkanı oldu; Die Tage der Commune’den (1949, Komün Günleri) sonra oyun yazmayı bıraktı; 1939’da yazmış olduğu Paul Dessau’nun müziklerini yaptığı Das Verhör des Lukullus (Lukullus Duruşması) adlı operası Berlin Devlet Operası’nda bir temsil yaptıktan sonra kaldırıldı; 1951’de Doğu Alman Devlet Ödülü’nü aldı; 1953’teki komünizm karşıtı ayaklanma üzerine hükümete uyarıcı bir mektup yazdı; 1954’te, Berliner Ensemble, Schiffbauerdamm’daki kendi yerine yerleşti; açılış oyunu, Der Kaukasische Kreidekreis (1943/45, Kafkas Tebeşir Dairesi)

Juliet Stevenson, Kafkas Tebeşir Çemberi’nde çocuğu tutarken; Simon McBurney, Kafkas Tebeşir Çemberi oyunundaki repliğini konuşurken Juliet Stevenson, çocuğu tutuyor. Royal National Tiyatrosu, basında yer almadı; 1955’te Moskova’ya giderek (Üç Kuruşluk Opera dışında hiçbir oyunu Sovyetler Birliği’nde sahnelenmemiş olduğu halde) Stalin Ödülü’nü ve Paris uluslar arası Tiyatro Şenliği’nde (Berliner Ensemble’la) !. Ödülü’nü aldı. Kendi tiyatrosunda (Farquhar, Hauptmann, Lenz ve Shakespeare’den) oyunlar koymayı sürdürdü; 1956’da kalp yetmezliğinden yaşamını yitirdi.