Carl Duisberg

Alman kimyacı ve sanayici Duisberg, Farbenfabrik Bayer (Boya Fabrikalan) yönetim kurulu başkanı olarak, ilgili en büyük Alman kimya işletmelerinin I.G.Farben adı altında birleşmesine önayak oldu.

Duisberg Wuppertal-Barmen’de bir sırma dokumacısının oğlu olarak dünyaya geldi. Oğlunun kendi mesleğini sürdürmesini isteyen babasına karşı gelen annesi, Carl’ı liseyi bitirmesi için teşvik etti.

Duisberg 1878’de komşu kasaba Elberfeld’de kimya meslek okuluna yazıldıysa da sekiz ay sonra kimya, fizik ve ekonomi politik eğitimi görmek üzere Göttingen ve Jena’ya gitti. Burada 1882’de edebiyat doktoru ünvanını aldı.

Benzopurin’i Bulması Münih piyade hassa alayında bir yıl hizmet verdikten sonra 1883’te Strassburg’da Bayer şirketine girdi. 1884’te Elberfeld’de Bayer Farbenfabriken (Boya Fabrikaları) şirketine kimyacı olarak alındı. Bu işletme 1863 yılında Friedrich Bayer ve Johann Friedrich Weskott tarafından kurıılmuştu. Duisberg kendini bundan böyle boya maddeleri alanında araştırmalara adadı. 1885’te bulduğu Benzopurin 4 B boya maddesi firmanın en başarılı ürünü oldu. Buna benzer bir boya maddesi (Kongo kırmızısı) üreten Berliner Agfa şirketiyle aralarında Benzopurin’in pazarlanmasıyla ortaya çıkan patent hakkı ile ilgili anlaşmazlıkları, Duisberg adı geçen firmayla bir işbirliği sözleşmesi imzalayarak çözdü. Akıllıca yürüttüğü görüşmeler sayesinde Duisberg kariyerinde çabuk yükseldi ve kendisine imza yetkisi verildi. Duisberg 27. doğumgününde Bayer yönetim kurulu başkanı Carl Rumpff’ın yeğeni Johanna Seebohm ile evlendi.

Bayer Yönetim Kurulu Üyeliği 1888’de Bayer tarafından başlatılan ilaç üretimi, Duisberg’in önerisiyle, 1891’de faaliyete başlayan bilimsel bir merkez laboratuvarının açılmasıyla ilerleme kaydetti. Duisberg bunu izleyen yıllarda araştırma çalışmalarına ara vererek, Bayer’in 1891’de Wiesdorf am Rhein’de bulunan Farbenfabrik Dr. Carl Leverkus adlı boya fabrikasını devralmasıyla daha da önem kazanan planlama ve organizasyon işlerini üstlendi. Duisberg bundan dört yıl sonra “Leverkusen Boya Maddeleri Fabrikalarının Yapısına ve Organizasyonuna İlişkin Notlar”ını sunarak fabrikanın gelişmesi için gerekli temelleri attı. Yüzyıl başında birçok kimya fabrikası kuruluşuna, çalışanlar için lojman inşa edilmesi konusunda örnek oldu.

Duisberg 1900’da Bayer yönetim kurulu üyeliğine getirildi. Ondan bir yıl önce, Duisberg’in baskısı üzerine, on saatlik çalışma gününe yer verilmişti.1905 yılında da günlük mesainin dokuz saate indirilmesini sağladı. Ayrıca bir emekli sandığının ve işçi ve memur destek fonunun kurulmasına önayak oldu.

ABD’ye birkaç kez iş gezisine çıkan Duisberg, bu ülkedeki tröst oluşumlarını inceledi. Bunun ardından büyük Alman kimya fabrikalarının birleşmesine ilişkin tasarılarını geliştirdi. Duisberg’in çabaları sonucu BASF, Agfa ve Bayer 1904’te yapacakları işbirliğini düzenleyen bir sözleşme imzaladılar. Duisberg, iki yıl sonra bü üçlü birliğin yöneticiliğini üsttendi. 1912’de, şirketlerini Leverkusen’e taşıyan Bayer-Werke’nin genel müdürlüğüne atandı.

Duisberg Birinci Dünya Savaşı sıralarında ortak menfaatlerini korumak amacıyla kendilerine birkaç firmanın daha katılmasını sağladı. Bütün firmalar bağımsızlıklarını ve kendi örgütlenmelerini korurken, kârları şirketler birliğine ait olup yüzde hesabıyla paylaştırıldı.

LG.Farben Şirketinin Kurulması 20’li yıllarda ortaya çıkan ekonomik buhran, kimya fabrikalarının satışlarında bir düşüşün oluşmasına neden oldu. Çaresi, üretim maliyetinin düşürülmesinde yatıyordu. Duisberg’in düşüncesine göre, bu hedefe ancak bütün işletmelerin birleşmesiyle erişilebilirdi. Şirketleri ikna etmek için gösterdiği çabalar 1925’te başarıyla sonuçlandı. Menfaat birliklerinin üyeleri I.G.Farbenindustrie AG adı altında birleştiler.

Duisberg hem yönetim, hem de denetim kurulu başkanlığına getirildi. Çok geçimli bir görüşme partneri alan Duisberg, girişimci çalışmaları yanı sıra araştırma ve bilim konularını da hiç gözardı etmedi. (Carl Duis- berg Vakfı 1929’da kuruldu.) Duisberg 1935 yılinda 73 yılında Leverkusen’de hayata veda etti.