Friedrich Jahn

Avusturya kökenli İsviçreli işadamı 50’li yıllarda kurduğu Wienerwald (Viyana Ormanı) restoran zinciriyle milyonerliğe yükseldi. 70’li yıllarda büyüme hamlesiyle parasal yönden limitini aşınca, çevirme piliç imparatorluğunu 80’li yıllarda elden çıkartmak zorunda kaldı.

Avusturya’nın Linz kentinde lokantacı bir ailenin oğlu olarak dünyaya gelen Jahn, ortaokulu bitirince üç yıl daha doğduğu kentte okula gitti ve ardından, aile geleneğine uyarak aşçılığı ve garsonluğu öğrenmek üzere çıraklık eğitimine başladı.

İlk “Wienerwald” Restoranı 50’li yılların başında yeni evli olan Jahn, Münih’e yerleşerek ilerde iki çocuğunun annesi olacak karısı Hermi ile birlikte küçük bir lokanta olan “Linzer Stüberl”i işletti. Parasal durumu sıkışık olduğundan, genç girişimci uygun fiyatlı alımlara öncelik tanımak zorundaydı. ABD’den ucuz fiyata tavuk eti alma olanağı bulunca, tümüyle tavuklu yemeklere geçmeyi akıl etti. Lokantasının adını “Wienerwald” olarak değiştirdi ve çevirme piliç satmaya başladı.

Başarısı düşüncelerinde haklı olduğunu doğruladı. Jahn, izleyen yıllarda Güney Almanya’da başka lokantalar da açtı. Giderek artan kızartmalık tavuk gereksinimini, Wienerwald Limited Şirketinin Mühih üzerinden plase ettiği toptan siparişlerle hallederek, fiyatları düşük tutabiliyordu. 60’lı yılların sonuna kadar zincirine 200’den fazla lokanta katılmıştı. Bunların dışında açtığı çok sayıda oteli de, pazarlama nedenleriyle “Wienerwald” adı altında lanse etti. Ayrıca, daha düşük bir başarı kaydererek, bir fast-food yiyecek zincirini yerleştirmeye çalıştı.

Jahn 70’Ii yılların ortasında Wietterwald zincirinin (yıllik cirosu: yaklaşık 600 milyon DM) işletme sorumluluğunu paylaştırmaya karar verdi ve Franchise Sistemi denilen yöntemi başlattı. Buna göre bağımsız girişimciler ciroya % 5’lik bir payla katılmakla bir Wienerwald lokantası işletmek ve bir merkezden satın alınan malları teslim almak hakkını kazanıyorlardı. Aktif yönetimden çekilen Jahn, İsviçre’de Feusisberg’de bulunan Wienerwald Holding şirketinin yönetim kurulu başkanlığını üstlendi.

Cirosu, Franchise prensibi sayesinde aniden yükseldi. 70’li yılların sonunda günde ,yaklaşık olarak 150.000 kızarmış (çevirme) tavuk satılmaktaydı. Büyümeye devam eden Jahn, ABD piyasasına girmeye çalıştı. Sermaye açığı olan iki lokanta zincirinin hisse çoğunluğunu satın aldı ve kısa bir süre içinde ABD’de neredeyse 1.000 işletme Jahn’ın şirketine katılmıştı. 1977′ den beri İsviçre uyruklu olan Jahn başka sektörlere de uzandı. Tourotel adı altındaki işletmeleri bazında Jahn-Reisen adlı turizm işletmesini kurdu.

Uzlaşma Jahn’ın saldırgan şirket politikasının öteki yüzü 80’li yılların başında ortaya çıktı. ABD’de parasal limitini aştığı ve işletmelerini yeterince çabuk zarar hanesinden çıkaramadığı için, Jahn’ın borçları kısa zamanda çeyrek milyar DM’ı buldu.1982’den sonra bankalar, şirketin kaderini tayin ettiler. Farklı alanlardaki kuruluşlarını satmak zorunda kaldı. Jahn holdingin yöneticiliğinden alınarak, yönetim kurulu başkanlığına oturtulmak yoluyla “rütbe indirimi”ne uğratıldı. Alınan tüm önlemlere karşın, şirketi 1982’de uzlaşma talebinde bulunmak zorunda kalınca, Jahn her şeyini yitirdi. Geriye yalnız 1986’da Münihli işkadını Renate Thyssen tarafından 20 milyon DM’a satın alınan holding kaldı. Thyssen 62 yaşındaki Jahn’a bu holdingde Almanya’nın dış satış müdürü olarak iş verdi.

Thyssen büyük bir sürpriz olarak Almanya bölge kuruluşunu bir hafta sonra Jahn’a sattı. Jahn böylelikle kendi şirketinin bir bölümünü sadece 2.5 milyon DM’a geri almış oldu. Ne var ki, kızarmış tavuk satışı hissedilir derecede gerilediğinden, Jahn eski günlerdeki kazancı sağlayamadı. Restoranlarını tahminlere göre 40 milyon DM’a Londralı bir şirkete sattı. Viyana’daki Wigast Grubu 1991’e kadar bütün Wienerwald restoranlarını denetimi altına almayı başardığı gibi, 1992’de Jahn’ın bu arada Güney Almanya’da açtığı “Schnitzelhaus (Şnitsel) lokantalarını da satın aldı.

Jahn’ın Avusturya’daki restoranları da denetimi altına almaya yönelik girişimlerine, lokantaların sahibesi karşı koydu ve 1991’de davayı kazandı.