Gazali Biyografisi
Genel olarak El Gazali ve İmam Gazali isimleriyle tanınmıştır. En önemli İslam alimlerinden biridir. Yaşadığı dönemde üstün ahlakıyla dikkat çekmiş, pek çok konuda ilim sahibi olması ve güçlü muhakeme yeteneği ile sadece İslam alemince değil, Batılılarca da tanınmıştır.
Gazali, tam adı Ebu Hamid Mumed el Gazali’dir. 1058 yılında Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde doğmuştur. İlköğrenimini Tus’ta aldıktan sonra Cürcan şehrine giderek Ebû Nasr el-İsmailî’den eğitim görmüştür. Sonra da Nişabur’a giderek Nizamiye Medresesi’nde 28 yaşına kadar öğrenim görmüştür.
İtikadi düşünce olarak Ebu Hasan Eş’ari’den ve ameli görüş olarak ise Şafiî‘den etkilenmiştir.
1091 yılında Bağdat’taki Nizamiye Medresesi’nin Baş Müderrisliği’ne tayin oldu. Bu görevi süresince İmam-ı Gazâlî sayısız öğrenci yetiştirmiş ve üç yüz kadar seçkin öğrencisine gerekli olan bütün ilimleri öğretmiştir. Burada bir müddet sonra Sûfizm’e yöneldi, 1095 yılında işinden ve Bağdat‘tan ayrıldı ve Şam‘a gitti. Şam da iki yıl kaldıktan sonra 1097 yılında Mekke’ye Hac’a gitti. Dönüşünde önce Şam, Bağdat yoluyla Tus’a gitti. Tasavvuf alanında ilerledi. 1106 yılında Nizamülmülk’ün oğlu Fahrülmülk’ün isteği üzerine Nişabur Nizamiye Medresesinde tekrar eğitim vermeye başladı. Kısa süre sonra Tus’a dönerek yaptırdığı Tekke’de müritleriyle birlikte Sûfi yaşamı sürdü.
Gazali’nin öğrenme merakı onun çok sayıda dini ve fikri akımları araştırmasına neden oldu. Yaşadığı dönemde hakikati bulmak isteyen insanların dört kısıma ayrıldığını ve her birinin hakikati kendi yolunda aradığını gördü. Bunlar; felsefeciler, kelâmcılar, sûfiler, bâtınîlerdi. Hepsinin görüşlerini inceleyerek; kelâm, felsefe ve Bâtınîlik yolunu kitaplarında ayrıntılarıyla tenkit etti ve sûfilerin yolu olan tasavvufa yönelerek hakikati bu yolda aradı.
Gazali, 19 Aralık 1111 tarihinde Büyük Selçuklu Devletinin Tus şehrinde 53 yaşında ölmüştür.
Gazali’nin, risale ve reddiyeleri ile birlikte 500’e yakın kitap yazdığı hakkında bilgiler vardır. Ancak günümüze kadar ulaşan eserlerinin sayısı 75 tanedir. Kitaplarından Bazıları :
1. İhyau Ulumi’d Din – Gazali’nin en çok bilinen ve en büyük eseridir. Bu kitapta fıkıh ve tasavvuf konuları ele alınmıştır. Dört kısımdan oluşur. Kitap yazılışından bu yana İslam dünyasında çok okunan kitaplar arasındadır. Kitaba dair çeşitli şerhlerde yazılmıştır.
2. El münkız mine’d Dalal – Bu kitabında, hakikate nasıl eriştiğini anlatmakta ve bazı fırkaları inceleyerek tenkit etmektedir.
3. Makaasidü’l Felasife – Felsefeyi tenkit etmeden önceki incelemesidir.
4. El Mustafa – Usul-i fıkıha ait konular içerir, 4 bölümden oluşmaktadır.
5. Tehafütü’l Felasife – Aristo felsefesine tenkit amacıyla yazılmıştır.
6. El İktisad fi’l İtikad – Kitap, itikad konuları içerir.
7. Kimya-i Saadet – iman ve ahlaka ait konuları içerir. İhyau Ulumi’d Din kitabının kısa bir Farsça’ya çevrisi niteliğini taşır.
8. El Kıstasü’l Müstakim ve Fedâih-ul-Bâtınîyye – Bâtınîler’e reddiye ve tenkit olarak yazılmıştır.
9. Bidayetü’l Hidaye – Din ve ahlak bilgilerini öğreten bir kitaptır. Birinci kısmında zahiri ibadet ve ahlaktan ikinci kısmında kalbin itaat ve isyanı konusunu ele alır. Daha sonra göz, kulak, dil, cinsiyet uzuvları, eller ve ayakların güzel kullanılmasından söz eder. Son bölümünde kalbin iki yüzlülük ve kibir gibi kötülüklerden temizlenmesi konularını anlatır.
10. Miyarül İlim
11. Mihekkun Nazar
12. Mişkatü’l Envar
13. Tefsir u Yakuti’t Te’vil
14. Cevahir’ül Kur’an
15. El Basıt
16. El Vasit
17. Maksaadü’l–Esna fi Şerhi’l-Esmaü’l Hüsna
18. Makaasıd Maznun’ü Bih la Gayri Ehlih
19. El Veciz
20. Mizanü’l Amel
21. Faysal ül-tefrika beyne’l –İslam ve’z-zendeka
22. İlcam ül-avam an İlm-i Kelam
23. El Mustazhiri
24. Er-Redd ül-cemil Ala Sarih
25. Kitab ül-erbain
26. Minhac ül-abidin
27. Eyyühe’l Veled (Ey Oğul)
28. Mükâşefetü’l-Kulûb
29. Nasihatü’l Müluk
30. Ed-Dürc
31. Mafsalü’l Hilaf
32. Hüccetü’l Hak