mutasavvıf
1352 yılında Ankara’nın Solfasol köyünde doğdu. Asıl adı, Numan bin Ahmet’tir.
Hacı Bayram Veli küçük yaşta ilim tahsiline başlayıp din ve fen ilimlerinde yetişti. Ankara’da Melike Hatun’un yaptırdığı Kara Medrese’ye müderris oldu. İlmi ve talebe yetiştirmekteki mahareti ile kısa zamanda tanındı. Herkes tarafından sevilip hürmet gösterildi.
Bir gün medreseye birisi gelerek; “İsmim Şüca-i Karamani’dir. Hocam Hamideddin Veli’nin selamı var. Sizi Kayseri’ye davet ediyor. Bu vazifeyle huzurunuza geldim” dedi. O da, Hamidüddin ismini duyunca; “Baş üstüne, bu davete icabet lazımdır. Hemen gidelim” diyerek müderrisliği bıraktı.
Birlikte Kayseri’ye yöneldiler ve Somuncu Baba diye bilinen Hamideddin Veli ile Kurban Bayramında buluştular. O zaman Hamideddin Veli; “İki bayramı birden kutluyoruz!” buyurdu ve ona Bayram lakabını verdi. Talebeliğe kabul etti. Din ve fen ilimlerinde yüksek derecelere kavuşturdu.
Hacı Bayram Veli, hocasının vefatından sonra Ankara’ya gelerek doğduğu köye yerleşti. Yeniden talebe yetiştirmekle meşgul oldu. Talebelerini daha çok sanata ve tarıma yönlendirdi. Kendisi de geçimini tarımla sağladı.
Açtığı irfan ocağına, devrinin meşhur alimleri akın etti. Damadı Eşrefoğlu Rumi, Şeyh Akbıyık, Bıçakçı Ömer Sekini, Göynüklü Uzun Selahaddin, Edirne ve Bursa ziyaretlerinde talebeliğe kabul ettiği Yazıcızade Ahmet Bican ve Mehmet Bican kardeşler ile Fatih Sultan Mehmet’in hocası Akşemseddin bunların en meşhurlarıdır.
Fatih’in babası Sultan İkinci Murat, Hacı Bayram Edirne’ye davet etti. Manevi derecesini anlayınca, hürmet gösterdi. Eski Cami’de vaaz ettirdi ve tekrar Ankara’ya uğurladı.
Hacı Bayram Veli, ömrünün sonuna kadar güzel ahlakı yaymak için çalıştı. 1429 yılında Ankara’da vefat etti. Türbesi Hacı Bayram Camii’nin yanında olup, ziyaret yeridir.
Hacı Bayram Veli, Yunus Emre tarzında şiirler söylemiştir. Şiirlerinde ‘Bayrami’ mahlasını kullanmıştır.
Hacı Bayram Veli’den öğütler
Sultan İkinci Murat kendisinden öğüt isteyince; İmamı Azam’ın, talebesi Ebu Yusuf’a yaptığı uzun nasihati yaptı:
“Tebean içinde herkesin yerini tanıyıp bil; ileri gelenlere ikramda bulun. İlim sahiplerine hürmet et. Yaşlılara saygı, gençlere sevgi göster. Halka yaklaş, fasıklardan uzaklaş, iyilerle düşüp kalk. Kimseyi küçümseyip hafife alma. İnsanlığında kusur etme. Sırrını kimseye açma. İyice yakınlık peyda etmedikçe kimsenin arkadaşlığına güvenme. Cimri ve alçak kimselerle ahbaplık kurma. Kötü olduğunu bildiğin hiçbir şeye ülfet etme. Bir şeye hemen muhalefet etme. Sana bir şey sorulursa ona herkesin bildiği şekilde cevap ver. Seni ziyarete gelenlere faydalanmaları için ilimden bir şey öğret ve herkes öğrettiğin şeyi belleyip tatbik etsin. Onlara umumi şeyleri öğret, ince meseleleri açma. Herkese itimat ver, ahbaplık kur. Zira dostluk, ilme devamı sağlar. Bazen da onlara yemek ikram et. İhtiyaçlarını temin et. Onların değer ve itibarlarını iyi tanı ve kusurlarını görme. Halka yumuşak muamele et. Müsamaha göster. Hiçbir şeye karşı bıkkınlık gösterme, onlardan biri imişsin gibi davran.”
Hacı Bayram Veli’den öğütler
“Hiddet ve kin, hakikatleri gören gözleri kör eder. Öfke, iyi düşünmeyi daraltır, yanıltır.”
“Ayıp ve kusurlarını gördüğünüz arkadaşlarınızın, komşularınızın sırlarını ifşa etmeyiniz. Çünkü bu sırlar, size emanettir. Emanete hıyanet ise, çirkin bir harekettir.”
“Nefsinizi daima kontrol altında tutunuz. Ateşe sürüklenmemesi için onu kendi haline bırakmayınız.”
Hacı Bayram-ı Veli’den bir şiir
N’oldu bu gönlüm
N’oldu bu gönlüm, n’oldu bu gönlüm,
Derd ü gam ile doldu bu gönlüm,
Yandı bu gönlüm, yandı bu gönlüm,
Yanmada derman buldu bu gönlüm.
“El-fakru fahri, el-fakru fahri”
Demedi mi ol alemler Fahri,
Fahrini zikrin, fahrini zikrin,
Mahv ü fenada buldu bu gönlüm.
Sevad-ı azam, sevad-ı azam,
Bana gelübdür arş-ı muazzam,
Mesken-i canan, mesken-i canan,
Olsa aceb mi şimdi bu gönlüm?
Bayram’um imdi, Bayram’um imdi,
Bayram ederler yar ile şimdi,
Hamd ü senalar, hamd ü senalar,
Yar ile bayram kıldı bu gönlüm.
HABER
Hacı Bayram-ı Veli Sempozyumu
7 Aralık 2012
Türk tasavvuf tarihinin önemli duraklarından Hacı Bayram-ı Veli, uluslararası bir sempozyumla anılıyor.
Ankara Büyükşehir Belediyesi ve Türk Kadınları Kültür Derneği’nin (TÜRKKAD) 14-16 Aralık tarihlerinde Ankara’da yapılacak “Bayramım şimdi” Hacı Bayram-ı Veli Uluslararası sempozyum, 14 Aralık saat 15.00’te Ankara Resim Heykel Müzesi’ndeki açılış ile başlayacak. Ardından 15 ve 16 Aralık tarihlerinde yaklaşık 30’u aşkın yerli yabancı akademisyenin katılacağı oturumlar ise Hacettepe Üniversitesi Sıhhiye kampüsünde gerçekleşecek. Sempozyumda, Hacı Bayram-ı Veli Hazretleri’nin Türk-Osmanlı tarihindeki önemi ve yeri, tasavvuf düşüncesindeki yeri, İstanbul’un alınışındaki ve Ankara’nın büyükşehir oluşundaki tasarrufları, sufi model olarak devlet ilişkilerinde rolü, tasavvufun günümüz Avrupa’sındaki yeri, velilik gibi konular ele alınacak. ABD, Avusturya, Fransa, Kanada, Bosna ve Türkiye’den 29 akademisyenin bildiri sunacağı program La Edri konseri ile son bulacak.