Kafkasya Kahramanı
19. Yüzyıl başlarında Dağıstan’ın Hunzah bölgesinde doğdu. Kafkas-Rus savaşlarında adını duyuran Gitino-Magoma’nın oğludur.
Çoçuk yaşta Hunzah Medresesi’nde eğitim aldı. Genç yaşlarda ata binmesi ve nişancılığı ile ün yaptı. Hiçbir zaman bir hedefe iki defa ateş etmediği ileri sürüldü.
Süt akrabalığı bulunan Avar Han ailesi ile İmam Hamzat Beg arasındaki kan davası, Hacı Murat’ın Hamzat Beg’i öldürmesi ve müridlerin Hunzah’ı terk etmesi ile sonuçlandı.
Takip eden dönem içerisinde Hunzah halkının barışçı tutumlarını suiistimal eden Ruslara karşı mücadele etti. Avar Hanı Ahmet’in komplosuyla tutuklandı.
Halkın üzerindeki büyük etkisi göze alınarak, gizlice Rusya içlerine sürülmesine karar verildi. Ancak firar etmeyi başardı. Gotsatl köyüne gitti ve burada bir süre kaldı. Gimri’ye İmam Şamil’in yanına gitmeye karar verdi.
Hamzat Beg olayından dolayı Gimri’de şüphe ile karşılandı. Kendisini ispat etme fırsatı verilerek Tloh bölgesi Naibliğine getirildi. Hunzah’taki yandaşlarının kendisine katılmasıyla kısa sürede büyük başarı elde etti.
Kendisini ele geçirmek için 1841 Şubat’ında Tselmes’e saldıran Rus birliklerini Hunzah’a kadar püskürttü. Bir süre sonra General Bakünin komutasındaki bu birlikleri Hunzah’ı terk etmeye mecbur bıraktı. Bu şekilde Avar bölgesinin neredeyse tamamında hakimiyet sağlayarak İmam Şamil’in etki alanına kattı.
Temirhan Şura’dan Doğu Gürcistan’daki Babaratmiskaya’ya kadar Rus kuvvetleri üstüne sayısız baskın düzenledi. Bir süre sonra İmam Şamil’in en başarılı naibi oldu.
1851 yılının Temmuz ayında düzenlediği Boynakh baskını son askeri zaferi oldu.
Aynı yıl üzerindeki sır perdesi aydınlanamayan bir olay gerçekleşti. Hacı Murat Vozdveezhenskoy kalesine giderek Ruslar’ın tarafına geçtiğini bildirdi.
Bu olay kimilerine göre Şeyh Şamil ile birlikte yaptıkları bir planın, kimilerine göre ise Şamil ile aralarının bozulmasının bir sonucu idi.
4 Nisan 1853 tarihinde Vozdveezhhensky’de Rus askerleriyle tek başına girdiği bir çarpışmada şehit oldu.
HAKKINDA YAZILANLAR
HACI MURAT
Yazan: L. N. Tolstoy
Rusçadan çeviren: Zeki Baştımar
Yaba Sahaf Cep Kitapları:
1. Basım: 2011
ISBN: 978-975-386-129-8
Sayfa: 216
Ebat: 12×17
«Hacı Murat» uydurma bir hikâye değildir, yaşanmış bir gerçektir, büyük bir sanatçının kalemiyle romanlaştırılmış bir gerçek. Eser Dağıstan ve Çeçeneli dağlıların yirmi beş yıl (1834-1859) süren kurtuluş savaşlarının acıklı bir olayını canlandırıyor. Yazarın bu olayı kendi gözleriyle görmesi, yaşaması, hele bu yazarın Tolstoy gibi büyük çapta bir sanatçı olması esere ayrı bir özellik veriyor.
Kafkas dağlılarının efsaneleşmiş önderi Şeyh Şamil bu eserin kahramanlarından biridir. Batının «Dağ kartalı» dediği bu halk adamı kudretli bir kumandan olduğu kadar mükemmel de bir devlet adamıydı, yokluktan varlık yaratmasını bilen gerçek bir önderdi. (Z.Baştımar)