Haldun Taner Biyografisi
Öykü, tiyatro ve kabare yazarı, öğretim üyesi ve gazeteci.
Haldun Taner, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından birisidir. Türkiye’de epik tiyatro türü ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür.
Haldun Taner, 16 Mart 1915’de İstanbul, Çemberlitaş’ta doğmuştur. Babası Ahmed Selahattin son Osmanlı meclisinde İstanbul milletvekili ve aynı zamanda İstanbul Darülfünun’u (İstanbul Üniversitesi) Hukuk Fakültesi profesörü idi. Beş yaşında iken babasını kaybetti. Annesiyle birlikte büyükbabasının konağında Moda Mühürdar’da yaşadı.
Ortaöğrenimini 1935’te Galatasaray Lisesi’nde tamamladı. Devlet tarafından burslu olarak Almanya’ya Heidelberg Üniversitesi’ne gönderildi, Siyasal Bilimler Fakültesi’ne devam etti. Hastalığı (ağır tüberküloz) sonucu eğitimini yarıda bırakıp 1938’de İstanbul’a döndü. 1938-1942 yılları arasında Erenköy Sanatoryumunda tedavi gördü.1950’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Filolojisi Bölümü’nü bitirdi. 1950-1954 yıllarınde asistanlık yaptı. 1950’den sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi’nde, Gazetecilik Enstitüsü’nde, LCC (Language and Culture Center ) Tiyatro Okulu’nda binlerce öğrenci yetiştirdi.
Haldun Taner’in “Haldun Yağcıoğlu” takma ismiyle gençlik yıllarında yazdığı skeçlerden “Töhmet” adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde 1946’da yayınlandı. New York Herald Tribune Gazetesi’nin 1953’te İstanbul’da düzenlediği öykü yarışmasında “Şişhaneye Yağmur Yağıyordu” öyküsüyle birinci oldu.
1954’de asistanlığı bırakıp Viyana’ya tiyatro bilimi eğitimi için gitti. 1955-1957’de Max Reinhardt Tiyatro Akademisi’nde öğrenim gördü. Viyana’daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957’de tekrar Türkiye’ye döndü. Gazetecilik Enstitüsü’ndeki derslerine devam etti. Bir yandan da 1955-1960 yılları arasında Tercüman gazetesinde sanat ve kültür yazıları, fıkralar yazmış, bir ara gazetenin baş yazarı olmuştu. Bu fıkralarından bir kısmını genel başlıklarıyla kitap halinde de topladı (Devekuşuna Mektuplar, 1960, 1977). Mart 1974 – Mayıs 1986 tarihleri arasında da Pazar sohbetlerini Milliyet gazetesinde sürdürdü.
Haldun Taner’in eserlerinde gözlemin, mizahın ve yerginin önemli yeri vardır. Büyük şehrin düzensiz ve çelişkilerle dolu yapısını, görgüsüzlük ve bilgisizliğini yansıtan öyküleriyle tanınmıştır. Türk ortaoyunu ve tuluat tiyatrosu ögelerinden de yararlanarak toplumsal olayları alaylı bir dille eleştirdiği oyunlarıyla büyük başarı kazandı. Skeç, öykü, oyun, kabare, senaryo, hiciv, fıkra, köşeyazısı türlerinde yazdı.
Ekim 1967’de Zeki Alasya, Metin Akpınar ve Ahmet Gülhan’la birlikte Türkiye’nin ilk kabare tiyatrosu olan Devekuşu Kabare Tiyatrosu’nu, 1978 Nisanında Ahmet Gülhan ile Haldun Taner, “Devekuşu Kabare” tiyatrosundan ayrılıp ayrılıp Tef Kabare tiyatrosunu kurdular.1969’da ise Münir Özkul ile birlikte Bizim Tiyatro’yu kurdu. Küçük Dergi’yi çıkardı. Öykülerini ve yazılarını Yedigün, Ülkü, Yücel, Varlık, Küçük Dergi, Yeni İnsan dergilerinde, Yeni Sabah, Milliyet, Tercüman gazetelerinde yayınladı. Tercüman ve Milliyet gazetelerinde uzun yıllar, Devekuşuna Mektuplar başlığıyla fıkralar yazdı.
Haldun Taner, Keşanlı Ali Destanı adlı epik oyunu ile dünya çapında tanındı, oyun Atıf Yılmaz tarafından sinemaya aktarıldı(1964).
Haldun Taner, eczacı Demet Taner ile evlendi.
Haldun Taner, 7 Mayıs 1986 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. 1987 yılından itibaren Haldun Taner adına bir hikâye yarışması düzenlenmektedir. 1988 yılında ise Kadıköy Şehir Tiyatrosu’na “Haldun Taner Sahnesi” adı verilmiştir.
Ödülleri:
1953 NY Herald Tribune Uluslararası Öykü Yarışması Türkiye Birinciliği ( Şişhaneye Yağmur Yağıyordu)
1955 Sait Faik Hikaye Armağanı ( Onikiye Bir Var)
1956 Varlık Dergisi, Türkiye’nin En İyi Öykü Yazarı
1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü ( Sersem Kocanın Kurnaz Karısı)
1983 Sidat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Pervev Naili Boratav ile paylaştı)
Bordighera Müzik Festivali Hikaye Ödülü ( Sancho’nun Sabah Yürüyüşü)
Oyunları:
1957 – Günün adamı
1957 – Dışardakiler
1958 – Ve Değirmen Dönerdi
1960 – Fazilet Eczanesi
1960 – Lütfen Dokunmayın
1961 – Günün Adamı
1962 – Huzur Çıkmazı
1964 – Keşanlı Ali Destanı
1964 – Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım
1965 – Eşeğin Gölgesi
1966 – Zilli Zarife
1967 – Vatan Kurtaran Şaban
1970 – Bu Şehr-i İstanbul Ki
1970 – Astronot Niyazi
1971 – Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
1971 – Ha Bu Diyar
1971 – Dün Bugün
1972 – Aşk-u Sevda
1974 – Yâr Bana Bir Eğlence
1977 – Ayışığında Şamata
1980 – Hayırdır İnşallah
1983 – Dev Aynası
Öyküleri:
1946 – Geçmiş Zaman olur ki
1949 – Yaşasın Demokrasi
1951 – Tuş
1953 – Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu
1954 – Ay ışığında Çalış-kur
1954 – Onikiye Bir Var
1967 – Konçinalar
1969 – Sancho’nun Sabah Yürüyüşü
1970 – Kızıl Saçlı Amazon
1980 – Şeytan Tüyü
1983 – Yalıda Sabah
Anı, Gezi, Söyleşi:
1960 – Devekuşuna Mektuplar
1978 – Hak dostum Diye başlayalım Söze
1979 – Düşsem Yollara Yollara
1979 – Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil
1982 – Yaz Boz Tahtası
1983 – Çok Güzelsin Gitme Dur
1984 – Berlin Mektupları
1985 – Koyma Akıl Oyma Akıl
1987 – Önce İnsan Olmak