romancı, yazar
1884 yılında İstanbul’da doğdu. İngiliz terbiyesiyle yetişmesini isteyen babası onu Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde okuttu. Orada Rıza Tevfik’den (Bölükbaşı) Fransız edebiyatı dersleri aldı ve Doğu’nun mistik edebiyatını dinledi. Sonradan evlendiği Salih Zeki’den de matematik dersleri alıyordu. Koleji 1901’de bitirdi.
1908 yılında gazetelerde kadın haklarıyla ilgili yazılar yazmaya başladı. 1909’dan sonra eğitim alanında görev alarak öğretmenlik, müfettişlik yaptı. Balkan Savaşı yıllarında hastanelerde çalıştı. Gerek bu çalışmaları, gerekse müfettişliği sırasında İstanbul semtlerini dolaşması, ona çeşitli kesimlerden insanları tanıma fırsatını verdi.
1919’da Sultanahmet Meydanı’nda, İzmir’in işgalini protesto mitinginde yaptığı etkili konuşma ünlüdür.
1920’de Anadolu’ya geçerek Kurtuluş Savaşı’na katıldı. Kendisine önce onbaşı, sonra da üstçavuş rütbesi verildi.
Savaşı izleyen yıllarda Cumhuriyet Halk Fırkası ve Atatürk ile siyasi görüş ayrılığına düştü. 1917’de evlendiği ikinci eşi Adnan Adıvar ile birlikte yurt dışına çıktı.
Atatürk’ün ölümünden sonra yurda döndü. Edebiyat Fakültesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde öğretim üyesi oldu. DP’den milletvekili seçildi.
9 Ocak 1964 tarihinde İstanbul’da öldü.
ESERLERİ:
Roman:
Heyula, Raik’in Annesi, Seviye Talip, Handan, Yeni Turan, Son Eseri, Mev’ud Hüküm, Ateşten Gömlek, Vurun Kahpeye, Kalb Ağrısı, Zeyno’nun Oğlu, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır, Döner Ayna, Akile Hanım Sokağı, Kerim Ustanın Oğlu, Sevda Sokağı Komedyası, Çaresaz, Hayat Parçaları,
Hikaye:
Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt, Kubbede Kalan Hoş Seda,
Oyun:
Kenan Çobanları, Maske ve Ruh.
Anı:
Türkün Ateşle İmtihanı, Mor Salkımlı Ev,
Diğer Eserleri:
Talim ve Terbiye, Turkey Faces West, Conflict of East and West in Turkey, Inside India, Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesisleri, İngiliz Edebiyat Tarihi, 3 cilt, Doktor Abdülhak Adnan Adıvar.
HAKKINDA YAZILANLAR
Halide Edip ve Amerika
Frances Kazan
Bağlam Yayınları
Bu tezde, Halide Edip’in Amerikan yanlısı düşüncelerinin kökenlerini ve bu düşüncelerin daha sonraları Türk ulusal siyasetinin fiili dünyasındaki cisimleşmesini inceliyorum. Ardından, Edip’in 1928 yılında bir dizi konferansta konuşma yapmak üzere gittiği Amerika’da Amerikalı aydınlardan, gazetecilerden ve yorumculardan oluşan bir dinleyici topluluğuna hitaben yaptığı Yeni Türkiye’nin tarihsel ve siyasal tablosunu çözümlüyorum. Edip ve Dr. Adnan, Mustafa Kemal’le aralarındaki ciddi ideolojik ayrılıklar sonucu siyasi birer sürgün olarak ülkelerinden uzakta yaşamaya zorlanmış olmalarına karşın, yaşamlarını ateşli birer vatansever olarak sürdürdüler.
-Frances Kazan-
HAKKINDA YAZILANLAR
Kurtuluş Savaşı ve Halide Edip
Mehmet Kılıçoğlu
Güldikeni Yayınları
Dış baskıların ve iç yönetimdeki çağa uymazlığın sonucu Osmanlı İmparatorluğu yıkılmıştır. Bu yıkılış anında, sağduyulu birkaç aydının inanç tutumuyla Türkiye Cumhuriyeti yaratılabilmiştir. Cumhuriyetin kurulması için ulus bir savaş vermiştir. Bugün, savaşı yaşayanları dinlediğimizde tatlı bir öykü anlatılıyormuş sanıyoruz. Oysa, o günleri derinlemesine inceleyip değerlendirince hiç de öyle olmadığını görüyoruz. Bir ulusun ölüm kalım uğraşı verdiğini buluyoruz.