Hamdullah Suphi Tanrıöver Biyografisi
Edebiyatçı, yazar, öğretmen, milletvekili, siyasetçi. Bakan
İstiklal Marşı‘nı meclis kürsüsünde ilk okuyan kişidir.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, 1885 yılında istanbul’da doğmuştur. Aksaray Horhor’daki Abdüllatif Suphi Paşa’nın konağında dünyaya geldi. Babası Maarif Nazırlarından Abdüllatif Suphi Paşa, annesi ise Ülfet Hanım’dır. İlkokulu; Kısıklı, Altunizade ve Numune-i Terakki mekteplerinde yaptı, sonra da Abdülhamit II’nin iradesiyle parasız ve yatılı olarak (Mekteb-i Sultani’de) Galatasaray Lisesi’nde okudu. 1904 yılında mezun olmadan okuldan ayrıldı. Teknik anlamda mezun sayılmıyor, sadece Türkçe Bölümü ehliyetnamesi alabilmiş. Meslek olarak öğretmenliği seçti.
1905 yılında Reji İdaresi’nde tercüme servisinde ilk görevine baa Rüşdiyesi’nde hitabet ve Fransızca, Darülmuallimin‘de edebiyat, Darülfünun‘da Türk-İslam sanatı derslerek öğretmenlik yaptı. Edebiyat Fakültesi’nde ders verdi. Profesör oldu. 1913’te Edirne’deki Bulgar zulmünü dünyaya anlatmak için seçilen heyetin içinde oldu.
1909 yılında Fecr-i Ati grubu içinde şair ve eleştirici yazar olarak Türk edebiyatına giren Tanrıöver, 1911‘de bu topluluktan ayrılarak Ziya Gökalp önderliğindeki Genç Kalemler dergisi çevresinde gelişen milli edebiyat akımına bağlandı. Gerçek yerini ve kişiliğini milli edebiyat cereyanı ve Türk Ocağı kadrosunda bulmuştur.
1912‘de milliyetçilik hareketini İstanbul’daki merkezi olan Türk Ocağı’na girdi ve ertesi yıl bu kurumun başkanlığına getirildi. Türk Ocağı genel başkanı olarak, Türkçülda çalışmalar yürüttü. Etkili konuşmalarıyla güçlü bir hatip olarak tanındı. İstanbul’da işgalci güçlere karşı düzenlenen açık hava toplantılarında, daha sonra TBMM kürsüsünde ve Türk Kurtuluş Savaşı sırasında halkı aydınlatmak için gönderildiği Konya, Antalya gibi yerlerde hitabetin etkili örnekleri olan konuşmalar yaptı.
Yaptığı konuşmalarından seçmeleri: Dağ Yolu(1928-1931)Yazılarını da “Güne Bakan” adlı kitapta topladı.
1920 yılında 35 yaşında iken Antalya milletvekili oldu. Aynı zamanda Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü görevi verildi. Mehmet Akif Ersoy’un yazdığı İstiklal Marşımızın Millet Meclisi’nde kabulü onun büyük çabaları sonucu gerçekleşmiştir. Ve İstiklal Marşımızı meclis kürsüsünde ilk okuyan kişi olmuştur.
1923 yılında İstanbul milletvekili, 1927‘de yeniden İstanbul milletvekili seçildi. 1944 yılında İçel milletvekili, 1946’da İstanbul milletvekili seçildi. 1950’de Demokrat Parti listesinden bağımsız Manisa milletvekili, 1954’te Demokrat Parti’den İstanbul milletvekili oldu. 1957’de Hürriyet Partisi adayı olarak katıldığı seçimi yitirdi ve siyasetten çekildi.
Hamdullah Suphi Tanrıöver’in “Namık Kemal” adlı ilk şiiri, Paris‘te yayımlanan Şura-yı Ümmet gazetesinde 1902 yılında çıktı. Türkçe’deki “Günaydın” ve “Tünaydın” kelimeleri Hamdullah Suphi Tanrıöver tarafından dilimize eklenmiştir.
14 Aralık 1920 – 20 Kasım 1921 tarihleri arasında ve 3 Mart 1925 – 19 Aralık 1925 tarihleri arasında Milli Eğitim Bakanlığı görevi yapmıştır. Hamdullah Suphi Tanrıöver, daha sonra 1931 yılında Bükreş büyükelçiliğine tayin edilmiş, bu görevi 1944’te emekli olması ile sona ermiştir.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, 1912 yılında 766 sıra numarasıyla Türk Ocağı’na üye olmuş, yıllarca başkanlık yapmış, çok canlı çok ateşli hitabeleriyle, bu mukaddes ocakta geliştirilmiş Türk milliyetçiliğini gür ve temiz sesi, tipik bir sembolü olmuştur. Türk Ocağı dendiği zaman mutlaka Hamdullah Suphi Tanrıöver akla gelir.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ayşe Saide Hanım ile evli idi.
Hamdullah Suphi Tanrıöver, 10 Haziran 1966 tarihinde İstanbul’da 81 yaşında ölmüştür.