Çağdaş Türk Müziği bestecisi
orkestra şefi, kanun virtuozü
1906 yılında doğdu. Türk Beşleri arasında yer alan bestecilerdendir. Klasik Türk Müziği öğeleriyle Batı müziği tekniklerini bağdaştırma çalışmalarıyla tanınır. Kanun ve Yaylı Sazlar Orkestrası İçin Konçerto, Viyolensel Konçertosu en bilinen eserlerindendir.
Çocuk yaşında kanuni olarak ün yaptı. Türk Musıkisi tarihinin en büyük kanun virtuozü olarak tanındı. Onaltı yaşında besteciliğe başadı. Saadettin Arel’den armoni ve Türk Musikisi öğrendi. l917-1932 yıllarında Viyana Konservatuarı’nda okudu. Orkestra şefliği ve kompozisyon dallarından diploma aldı. Cumhurbaşkanlığı Filarmoni Orkestrası Şef Yardımcısı (1936) ve şefi (1946) oldu. İstanbul Belediye Konservatuarı’nda musıki tarihi okuttu ve Şehir Tiyatrosu Orkestrası’nı yönetti(1972-1936). Ankara Devlet Konservatuvarı’nda kompozisyan (1937-1946), armoni ve orkestrasyon okuttu. l952’de orkestra şefliği’nden ayrıldı. Bir süre Viyana, Münih ve Stuttgart’ta oturdu. Daha sonra CSO ve Devlet Operası orkestralarında şef olarak çalıştı.
1922’de yazdığı ilk eseri, Türk makamları ile bestelenmiş bir operettir. Bu eserin tekniği, geleneksel Türk Müziği çerçevesindeydi. l926’da on saz semaisi, 1927’de iki peşrev ve bir saz semaisi, kanun için birçok taksim besteledi.
l930’dan başlayarak, Türk makamlarını kullandığı Batı tarzında birçok parça, bu arada orkestra için Türk Süiti (1930) Piyano İçin Beş Oyun Havası(1932) Yaylı Sazlar Dörtlemesi (l933), Sekiz Parça (Arel’e ithaf l935), Viyolonsel Konçertosu(1943), Kanun Konçertosu (1951) besteledi.
Avrupa’da çeşitli orkestraları yönetti. Birçok bestesi de Avrupa’da seslendirildi. Geleneksel Türk Müziği açısından da önemli bir icracı ve bestecidir. Kanun icrasında çığır açtı. Erişilmesi güç bir virtuozlük düzeyine ulaştı. Kanuni Hacı Arif Bey’in uyguladığı mızrap tekniğinin yanısıra hafif tunak darbeleri ile süsledigi bol tremololu icra tekniğini geliştirdi, ustalıklı bir geçki tekniğini bu çalgıda başarıyla kullandı.
Kanun, kemençe, piyano, viyolonsel çaldı. Gençlik yıllarında Geleneksel Türk Müziği alanında birçok eser besteledi.
1978 yılında öldü.
KANUN KONÇERTOSU:
Ferid ALNAR daha önce tasarladığı bu konçertoyu 1946 yılında Roma’da bulundugu sıralarda yazmaya başlamış ve ertesi yıl Ankara’da tamamlamıştır. Kanun Konçertosu ilk defa 1951 yılında Viyana Radyosu’nda Viyana Senfonicileri Orkestrası eşliğinde yayınlanmıştır. Daha sonraları konçertonun 3, bölümünü beğenmeyerek bu bölümü yeniden yazmayı denemiş, l958 ilkbaharında Hazreti Mevlanâ’yı ziyareti sonrasında Ankara’ya dönüşünde bir şaheser olan 3. bölümü birkaç gün içinde yazıvermiştir. İlk bölümü teması Giriftzen Asım Bey’in “Rast Peşrev”inden esintilidir. Kadansta Kanun taksimi sergilendikten sonra, ana temanın tekrarlanmasıyle bölüm biter. İkinci bölüm kanun ve orkestranın diyaloğunu “Saba makamı”nın etkisinde mistik bir hava ile sürdürür. Hareketli üçüncü bölümde ana tema kanun ve orkestra tarafından birlikte işlenerek “Rast Peşrevi’ne ulaşan çizgilerle sona erer.
Eser bestecisinin dışında Ruhi AYANGiL (1988, Ankara) ve Tahir AYDOĞDU (1997, İstanbul, CRR Senfoni Ork.), 2O-21 Kasım I998 Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Şef:T.Strugala tarafından seslendirilmiştir. 7.12.1998’de de SCA Vakfının düzenlediği ödül töreni ile 1998 yılı en büyük ödülü Sn.Cumhurbaşkanımız tarafından F.ALNAR’a verilmiş, bu ödül töreni sonrası konçerto Anadolu Yaylı Çalgılar Dörtlüsü ve Tahir AYDOĞDU tarafından tekrar seslendirilmiştir. Aynca 26-27 Şubat I999’da İzmir Devlet Senfoni Orkestrası ile şef Hikmet ŞİMŞEK yönetiminde Kanun Konçertosu Tahir AYDOĞDU’nun solistliğinde tekrar seslendirilmiştir.
HAKKINDA YAZILANLAR
Hasan Ferid Alnar
Yazan Şefik Kahramankaptan
Ferit Alnar, “Türk Beşleri” içerisinde ihmal edilmiş ve haksızlıklara uğramış bir besteci. Türk sanat müziği öğrenimiyle başladığı müzik hayatında büyük sıçramalar başardı.. Eserlerinin büyük kısmının ilk seslendirilmesi beş yıl kaldığı Viyana’da yapıldı. Ama yaşamı sırasında lâyık olduğu ilgiyi Türkiye’de yeterince görebildiği söylenemez.
Alnar, Türk musikisinin makam ve usulleri ile çoksesli Batı müziği kurallarını bir arada çok iyi uygulayan, yapıtlarında yaratıcılığın ışıdığı bir bestecimiz. Viyolonsel Konçertosu, bu özellikleri çok iyi yansıtan bir yapıt. Kanun Konçertosu da, Alnar’ın son yıllarda giderek daha çok tanınan ve kanunî Tahir Aydoğdu’nun çabalarıyla sıkça seslendirilmeye başlanan önemli bir yapıtı.
Armoni zenginliğine, eski-yeni sentezinde geliştirdiği özgün yola ve düzeyli orkestralama tekniğine karşın, Alnar’ın Avrupa’da da zaman zaman seslendirilen “Prelüd ve İki Dans” adlı yapıtı dışındaki yapıtları çok fazla tanınmıyor. Kanun Konçertosu’ndan sonra, Viyolonsel Konçertosunu içeren bu CD, Alnar’ın ve Çoksesli ÇağdaşTürk Sanat Müziği’nin tanıtılmasına önemli bir katkı sağlıyor.
11 Mart 1906’da İstanbul’da doğan Ferid Alnar’ın müzik ve matematiğe olan yeteneği beş yaşındayken anlaşıldı. Sekiz yaşında girdiği Alman Okulu’nda üç sesli koroda söyleyerek Batı müziğini tanımaya başladı. Evde annesi ud, amcası kanun çaldığı için kulakları Türk makamsal müziğine alışıktı. On yaşında kanun çalmaya başladı. Hocası Vitali Efendi kısa sürede “Benden öğreneceğin bir şey kalmadı” diyerek ders vermeyi bıraktı.
Kısa sürede kanun virtüözü olarak tanındı. 16 yaşında Kelebek Zabit adlı opereti besteledi. 1922’de Hüseyin Saadettin Arel’den armoni, Edgar Manas’tan armoni, kontrpuant ve füg dersleri aldı. Atatürk devrimleri çerçevesinde yüksek müzik öğrenimi için Avrupa’ya gönderilmek üzere seçilen genç müzikçiler arasında o da yer aldı. 1923’de başladığı mimarlık öğrenimini bırakarak gittiği Viyana’da müzik akademisinin 5. sınıfına kabul edildi. İki yılda bitirdiği akademi sonrası 1932’de Yüksek Müzik Okulu kompozisyon ve orkestra şefliği bölümlerinden mezun oldu. Yapıtlarının çoğunun ilk seslendirilmeleri Viyana ve Prag’da yapıldı.
İstanbul Şehir Tiyatrosu müzik direktörlüğü, konservatuvarda öğretmenlik görevlerinden sonra 1936’da Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ikinci şefliğine atanarak Ankara’ya yerleşti. Devlet Konservatuvarı’nda kompozisyon öğretmenliği yaptı. 1941-46 yılları arasında Karl Ebert’in sahnelediği operalarda orkestrayı yönetti. Devlet Operası genel müzik direktörlüğüne kadar yükseldi. Türkiye’de o dönemde mevcut tüm orkestraları konuk şef olarak yönetti. Yurtdışında Atina Devlet, Sofya Radyo-Televizyon, Viyana Radyo, Viyana Senfoni ve Münih Filarmoni orkestralarını yönetti.
Besteci olarak “Türk Beşleri” diye adlandırılan, Cumhuriyetin ilk kuşak önde gelen isimleri arasında yer aldı. Ancak kendisine sağlığında “Devlet Sanatçılığı” unvanı verilmedi ve gereken ilgi gösterilmedi. 30 Temmuz 1978’de İstanbul’da öldü. Türkiye’nin en önemli müzik ödülü olan Sevda Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası “postmortem” olarak 1998’de eşi Sevin Alnar’a sunuldu.
Bizler, Kanun Konçertosu’ndan sonra, ağırlığını Viyolonsel Konçertosu’nun oluşturduğu bu ikinci CD’yle, Ferid Alnar’ın hiç tanınmayan veya az tanınan yapıtlarını Türk müzik arşivine kazandırmaya ve bu toplumun kendisine borçlarından bir bölümünü ödemeye çalışıyoruz.