Hayrettin Karaman Biyografisi
Hayrettin Karaman, 1934 yılında Çorum’da doğmuştur. Babası Nurettin Karaman’dır. Ortokulda okurken birinci sene sonunda okulu bırakıp bir gece evden kaçıp Kırıkkale’ye bir akrabasının yanına gitmiş. Ertesi gün kendi adına aldığı biletle akrabasının yanına gittiğini anlayan babası gelip onu almış. Okumak istemiyorsa; babası yanında demirciliğe başlayabileceğini söylemiş. Ama memleketinde bir sene kadar bir terzinin yanında çıraklık yapmış, daha sonra demircilık yapan babasının yanında çırak olmuş. Babası bu işten memnun olsa da Hayrettin Karaman mutlu değilmiş. Kafasında farklı planlar varmış. O zamanlar kabul yaşı 20 olan askerlik, gönüllü olarak 18 yaşında da yapılabiliyormuş. Gönüllü jandarma olarak asker olmayı kafasına koymuş. Önce 16 olan yaşını mahkeme kararı ile büyüterek 18 yapmış.
Ardından askere çağrılmasına da altı ay kala, süreyi geçirmek için ikinci firarını gerçekleştirmiş. Ankara’ya gitmiş ve ulus meydanında üç ay işportacılık yapmış. Bir gün bir tanıdığa rastlamasıyla son bulmuş Ankara günleri. Onu çok aradıklarını, annesinin meraktan hastalandığını duyunca dayanamayıp Çorum’a geri dönmüş.
Daha sonra Kuran kursuna gitti. Daha sonra girdiği, yeni açılan Konya Anadolu İmam Hatip Lisesinden 1959 yılında mezun oldu. 1963 yılında da İstanbul Yüksek İslam Enstitüsünden mezun oldu. İki yıl İstanbul İmam Hatip Okulu’nda meslek dersleri öğretmeni olarak çalıştıktan sonra 1965 yılında İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nde fıkıh asistan olarak çalışmaya başlayan Hayrettin Karaman, “Başlangıçtan Dördüncü Asra Kadar İslam Hukukunda İçtihad” konulu tezi vermesiyle 1971 yılında fıkıh öğretmenliğine başladı.
1971 yılında İzmir Yüksek İslam Enstitüsü’ne tayin edildi. 1975 yılında tekrar İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’ne döndü.
Hayrettin Karaman, 1980 yılında İstanbul Yüksek İslam Enstitüsü’nün İlahiyat Fakültesi’ne dönüştürülmesiyle birlikte akademik çalışmalarını tamamlayarak sırasıyla doktor, doçent ve profesör unvanlarını aldı.
Eylül 1976 – Eylül 1980 yılları arasında yayımlanan Nesil dergisini çıkaranlar arasında bulundu.
Yarım asra yaklaşan fikir ve meslek hayatı boyunca, yurtiçi ve yurtdışında binlerce konferans, seminer, panel, vaaz, hutbe, kurs, yazılı ve görsel medya programı, eğitim programında yer alarak eğitim, öğretim, tebliğ ve irşad faaliyetini sürdürdü. Aralarında bugünün tanınmış bilim ve fikir adamları olan binlerce öğrenci yetiştirdi.
Aydınlar Ocağı üyesi olan ve MÜSİAD Yüksek İstişare Kurulu üyesi olan Hayrettin Karaman, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesinde İslam Hukuku Anabilim dalı başkanlığı, Fakülte Kurulu üyeliği yapmıştır.
Hayrettin Karaman, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi’nde (İSAM) meclis üyesi ve danışman olarak çalışmış, İslam Ansiklopedisine maddeler yazmıştır. Türkiye Yazarlar Vakfı kültür adamı ödülü almıştır.
2001 yılnda Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesindeki görevinden emekli oldu ve 2001-2004 yılları arasında Hollanda’da Avrupa Uluslararası İslam Üniversitesinde misafir öğretim üyeliği yaptı.
Arapça, Farsça ve okuduğunu anlayacak kadar Fransızca bilen Hayrettin Karaman, çıktığı günden itibaren 2019 yılına kadar Yeni Şafak Gazetesi’nde köşe yazarlığı yaptı. İslam’ın İlk Emri Oku, Nesil, İzlenim, Gerçek Hayat, Eğitim Bilim gibi dergilerde devamlı yazdı.
Hayrettin Karaman, İmam Hatip’e yaşını küçülterek girdi. 18 yaşındaydı, 22 yaşında ortayı bitirdi. Lise 1’de 1956 yılında evlendi. Liseyi bitirinceye kadar 2 çocuğu oldu. Latife Kılavuz (d.1957), Lütfullah Karaman (d.1958) ve İhsan Karaman (d.1962) adlarında 3 çocuğu vardır.
Oğlu İhsan Karaman‘ın Medeniyet üniversitesi rektörlüğüne atanması, Hayrettin Karaman’ın yazılarında hükümete “ilahi adalet” vurgulu mesaj göndermesi ve TÜRGEV‘e “isteksiz” verilen bağışlara “helaldir” fetvası vermesi ile ilişkilendirildi.
Nisan 2019 yılında yapılan rektörlük atamalarında İhsan Karaman‘ın görevden alınması ile birlikte Hayrettin Karaman’ın damadı Prof. Dr. Ahmet Saim Kılavuz Bursa Uludağ Üniversitesi Rektörlüğüne getirilmiştir.
Fetva, yazı ve makalelerinin yer aldığı bir internet sitesi de var olan Hayrettin Karaman’ın periyodik yazıları, Gerçek Hayat Dergisi ve Eğitim-Bilim Dergisi’nde de yayınlandı.
Hayrettin Karaman, aktif olarak Türkiye Finans ve Vakıf Katılım bankaları danışmanlık komitesi üyesidir.
“İslam’ın Işığında Günün Meseleleri” adlı kitabından dolayı Türkiye Milli Kültür Vakfı ödülüne layık görülmüştür.
Hayrettin Karaman’ın “Polemik değil, diyalog” adlı kitabında (bugünün) Yahudi ve Hıristiyanlarının da Cennet’e girebileceğini yazması üzerine Cübbeli Ahmet Hoca olarak bilinen Ahmet Mahmut Ünlü tarafından fasık olarak nitelendirilmiştir. Karaman’ın baldız ile evlenmeyi savunması ve kız istemeye giden bir kişinin, abladan vazgeçip kız kardeşine de talip olabileceğininin fetvasını vermesi gündemde yer tutmuş ve eleştiriye açılmıştır.
Prof. Dr. Hayrettin Karaman’a 21 Aralık 2022 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülleri, İlim-Kültür Ödülü verildi.
Kitapları :
1964 – Arapça Sarf-Nahiv ve Arapça Metinler (Ders Kitabı, Bekir Topaloğlu ile birlikte)
1965 – Fıkıh Usûlü (ders kitabı)
1965 – Hadis Usûlü (ders kitabı)
1966 – Arapça-Türkçe Yeni Kâmus (Bekir Topaloğlu ile birlikte)
1975 – İslam Hukukunda İçtihad (tez)
2007 – Günlük Hayatımızda Haramlar Helâller
1984, 1985, 1986 – Anahatlarıyla İslam Hukuku (I. 1984; II, 1985; III, 1986)
1993, 1994 – İslam’da Kadın ve Aile (I, 1993; II, 1994)
1995 – İslamlaşmanın Önündeki Engeller
1996 – Gerçek İslam’da Birlik
1996 – İnsan Hakları
1998 – Yeni Gelişmeler Karşısında İslâm Hukuku
2001, 2004 – Her Şeye Rağmen (söyleşiler)
2002, 2003, 2006 – Hayatımızdaki İslâm (1, 2002, 2003; 2, 2006)
2002, 2004 – Dert Söyletir (şiirler)
2003 – İmam-ı Rabbani ve İslâm Tasavvufu
2008 – Bir Varmış Bir Yokmuş -Hayatım ve Hatıralar
1966 – Türkçe Yeni Kamus (Bekir Topaloğlu ile birlikte)
1991 – Mukayeseli İslam Hukuku (1974, 1982)
1975 – İslam Hukuku Tarihi
1975 – İslam Hukukunda İctihad
1992 – İslam’ın Işığında Günümüzün Meseleleri
1981 – İslam’da İşçi-İşveren Münasebetleri
1993 – İslam’da Kadın ve Aile
1997 – Laik Düzende Dini Yaşamak
2005 – Dinlerarası Diyalog Nedir?
2006 – Polemik değil, diyalog (Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Faruk Tuncer, Ömer Faruk Harman)
Çevirileri :
Yolların Ayrılış Noktasında İslam
İslam’a Göre Banka ve Sigorta
İmam-ı Rabbani ve İslam Tasavvufu
Yeni Gelişmeler Karşısında İslâm Hukuku
Rasul-i Ekrem’in Örnek Ahlakı
Hilye
Altın Nesil
Dört Risale
Kelile ve Dimne (Bekir Topaloğlu ile birlikte)