Hikmet Onat Biyografisi
Empresyonist akımın Türkiye’deki temsilcilerindendir. Boğaziçi’nden yaptığı manzaralarıyla ünlüdür.
Hikmet Onat, 1882 yılında İstanbul’da doğmuştur. Asıl adı Ahmet Hikmet’dir. Babası, deniz binbaşısı Kanlıcalı Murat Bey’dir. İlk eğitimini bitirdikten sonra babasının isteği üzerine girdiği Heybeliada Deniz Harp Okulundan 1903 yılında mezun oldu. Bir süre güverte subayı olarak görev yaptı. İlk görevine Heybetnüma talim gemisinde başladı ve burada üsteğmen oldu(1903).
Hikmet Onat, bahriye subayı olarak mezun olduktan sonra da Bahriye Mektebi’nden arkadaşı Ruhi Bey’in haber vermesi üzerine Sanayi-i Nefise-i Şahane’ye (Güzel Sanatlar Akademisi) kaydoldu. 1905 yılında İstanbul Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi. Ruhi Arel ile birlikte Sanayi-i Nefise Mekteb-i Alisi’nde resim derslerine devam etti. Bahriye fotoğrafçısı Ali Sami Bey‘in yanında çalışan Hikmet Onat, Sonra sırasıyla Saadet (1904), Nimet Huda (1906) ve Merkez Sefinesine (1907), Aziziye açığına (1907), Filyos Liman reisliğine (1908) getirildi. Bu dönemde Sanayi-i Nefise Mektebi’ne (Güzel Sanatlar Akademisi) devam edeceğinden kendi arzusu ile kadro dışı bırakıldı. İstifa ederek Bahriye’den ayrıldı (1908).
1908 yılında Bahriye’den ayrılarak İstanbul Sanayi-i Nefise Mektebi’ne girdi (Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi). Burada Osman Hamdi Bey ve Salvatore Valeri’nin öğrencisi oldu.
1908 yılında Osmanlı Ressamlar Cemiyeti ve Güzel Sanatlar Birliği’nin kurucuları arasında yer alarak sergilerine katıldı. 1910 yılında mezuniyetinden sonra açılan Avrupa sınavlarını kazandı, burslu olarak Paris’e gitti. Paris Güzel Sanatlar Akademisi’nde Fernand Cormon Atölyesi’nde dört yıl çalıştı. I. Dünya Savaşı‘nın çıkması üzerine yurda döndü ve Mekteb-i Sultani’de (Galatasaray Lisesi) resim öğretmenliği görevine başladı. Müdür Halil Ethem’in isteği üzerine Sanayi-i Nefise Mektebi’ne geçti. Varnia Zarzecki’nin yerine hazırlık sınıfı hocalığına, ardından da atölye şefliğine atandı. 1 Mayıs 1949’da, 65 yaşında emekli oluncaya dek bu kurumda hocalık yaptı.
1914-1918 yılları arasında, Harbiye Nazırı Enver Paşa’nın desteklediği Şişli Atölyesi’nde diğer 1914 kuşağı sanatçıları gibi savaş ve asker konularında resimler yaptı. 1917 yılında 1. Dünya Savaşı sırasında milli duygularla biraya gelen 1914 kuşağı sanatçılarıyla birlikte Şişli Atölyesi’nde savaş temalı resimler yapmıştır. Atölyede İbrahim Çallı, Nazmi Ziya, Avni Lifij, Namık İsmail ile birlikte çalıştı.
1922 yılında Güzel Sanatlar Cemiyeti’ne kurucu üye olarak katıldı. 1939 yılında Halkevleri aracılığıyla düzenlenen “Yurt Gezileri”nde Bursa’ya gitti. Yapıtları Devlet Resim ve Heykel Sergileri’nde yer aldı. 1973 ve 1974 yıllarında üst üste çalışmaları ödüle değer görüldü.
Hikmet Onat, evli idi ve Süheyla adında kızı ve Edip adında oğlu vardı.
Hikmet Onat, 13 Mart 1977 tarihinde İstanbul’da 95 yaşında ölmüştür.
Gerçek bir İstanbul tutkunu olan Hikmet Onat, kentin çeşitli yerlerinden özellikle de Boğaziçi kıyılarından empresyonist üslupla betimlediği İstanbul manzaraları ile tanındı. Boğazın ışıklı suları, geniş ve dinamik fırça vuruşlarıyla, parlak renk lekeleriyle tuvallerine yansıdı.
Hikmet Onat, Tekneler tablosu – 1961
Hikmet Onat, akademik/izlenimci geleneğe bağlı kaldı. Akademik, klasik dönem sonrasında gözlem ön plana çıktı, doğa gönüllüleri ile birlikte figürlü kompozisyonlara yöneldi. Özellikle Cumhuriyet’in ilk yıllarında ulusal duyguları yansıtan konulara önem verdi. Resimlerinde, gün ışığının izleri açıklı koyulu renk tuşlarıyla belirir, İstanbul’un çeşitli görüntülerinin, özellikle kıyılar, mavnalar, suyun yansımaları, çırpıntıları gibi doğa deniz ilişkisinin ön planda olduğu manzaralarında kalın bir boya katmanı ile oluşturulmuş tuşlamalar göze çarpar.
Yakın plan çalışmalarına, ince bir doğa gözlemi ve sevgisi yansır. Kanlıca, Bebek, Haliç, Çengelköy, Üsküdar, Kabataş gibi İstanbul’un çeşitli yörelerinden gerçekleştirdiği manzaralarında İstanbul sevgisini öne çıkartır. Gerçekçi resimler yapma isteğine karşın yaşamın katı yanlarını göstermek istemedi. Neşeli, sevinç dolu, parlak manzaralara yöneldi, izlenimci olmadığını vurgulamasına karşın, açık havada resimler yaptı, izlenimci palete bağlı kaldı.
Hikmet Onat’ın bir dizi çalışması da, Topkapı Sarayı’nın çeşitli mekanlarından yaptığı resimlerdir. Saray’ın kapalı bölümlerine özel izinle girerek birçok odayı, belgeci bir tutumla betimlemiştir. Eserleri Resim ve Heykel Müzesi ile özel koleksiyonlarda bulunan sanatçının başlıca yapıtları şunlardır: “Kandilli Sırtlarından”, “Siperde Mektup Okuyan Askerler”, “Savaşa Giderken Veda”, “Kabataş’tan Manzara”, “Dikiş Diken Kadın”, “Derede Sandal”, “Salacak”, “Topkapı Sarayı”, “Kıyıda Gemi” vb.