Türkiye Ermenileri Patriği (1888-1894)
Başpiskopos
Harutyun Vehabedyan’ın ölümü üzerine onun yerine geçti. İstanbul Ermeni Patrikliği görevini (1888-1894) yılları arasında yaptı.
Aşıkyan zamanında 1890 tarihinde Erzurum’da kanlı bir isyan çıkartıldı. İsyanda masum Müslüman Türk halkın kanı akıtıldı.
Bu isyanı Kumkapı Mitingi, Merzifon ve Kayseri isyanları takip etti.
Patrik Aşıkyan, Ermeni çetelerinin bu eylemlerini tasvip etmedi. Bu sebeple Ermeni militanların hedefi oldu.
Aşıkyan Efendi Osmanlı idaresi ve özellikle de Sultan II. Abdülhamit’le ilişkisi iyi olan bir ruhani önder idi. Ermeni komitelerinin faaliyetlerine açıktan karşı çıktı.
Ülke genelinde örgütlenen Ermeni komitelerinin onayladığı bir din adamı değildi. Ayrıca Ermeni komitecileri, İstanbul Ermenilerinin kendilerine yeteri kadar destek vermediklerini düşünüyordu. Bunun sorumlusu olarak da Patrik Aşıkyan’ı görüyorlardı.
Hınçak komitesi, Patrik Aşıkyan’ı uyarmak için 27 Temmuz 1890 tarihinde Kumkapı Ermeni Patrikhanesi Kilisesi’nde bir eylem gerçekleştirdi.
“Kumkapı Olayı” olarak bilinen bu eylemin idaresi Hınçak komitesi mensupları Vanlı Artin Cangülyan, Mihran Damadyan ve Murad takma ismini kullanan Haçinli Hamparsum Boyacıyan isimli üç komitecinin elindeydi.
Hınçak üyesi Ermeni teröristler, Diyarbakırlı Agop isminde birisini Aşıkyan’ı öldürmekle görevlendirdi. Kumkapı’daki ayin sırasında düzenlenen saldırıdan yaralı kurtuldu.
Bu hadise üzerine Horen Aşıkyan patriklik görevinden istifa etti.
Horen Aşıkyan’in yerine, bir çeteci olan Mısır’ın eski Ermeni Patriği Mateos İzmirliyan (1894-1896) Ermeni Patrikliği’ne seçildi.
Bu olaylardan sonra birbirleriyle yüzyıllardır problemsiz yaşayan insanlar karşı karşıya getirildi.
Kaynak:
Ermeni Portreleri
Hüdavendigar Onur
Burak Yayınları İstanbul 2000