İdil Biret

21 Kasım 1941 yılında Ankara’da doğdu.

İlk piyano derslerini Mithat Fenmen’den aldı. TBMM’nin çıkardığı özel kanunla yedi yaşında Fransa’ya gönderildi. Nadia Boulanger’nin gözetiminde Paris Konservatuvarı’nın yüksek piyano, eşlikçilik ve oda müziği bölümlerini birincilikle bitirdi.

Beş kıtayı kapsayan sayısız konserlerinde Boston Senfoni, Leningrad Filarmoni, Leipzig Gevvandhaus, Dresden Staats Kapelle, Sidney Senfoni, Tokyo Filarmoni, Paris Senfoni gibi orkestralarla Boult, Kempe, Keilberth, Sargent, Montreux, Leinsdorf, Scherchen, Rozhdestvensky, Mackerras gibi ünlü şeflerin yönetiminde çalmıştır. Montreal, Royan, Atina, Persepolis, Berlin, Ruhr dahil olmak üzere birçok uluslararası festivale katıldı. Gene “Uluslararası 1. İstanbul Festivalinde Yehudi Menuhin ile Ludwig van Beethoven’in sonatlarını, 1986 “Montpellier Festivali”nde Beethoven Senfonileri’nin Franz Liszt tarafından yapılan piyano uyarlamalarının tamamını dünyada ilk kez dört konserde seslendirdi.

Kraliçe Elisabeth (Belçika), Van Cliburn (ABD), Busoni (İtalya), Liszt (Almanya), İskoçya gibi birçok uluslararası piyano yarışmasında jüri üyeliği yapan İdil Biret’in aldığı ödüller arasında “Lili-Boulanger” (Boston), “Harriet Cohen/Dinu Lipatti” (Londra), Polonya hükümetinin “kültür liyakât” ve Fransız hükümetinin “Chevalier de I’Ordre National de Merite” nişanları da bulunmaktadır.

İdil Biret, 1971 yılından beri Devlet Sanatçısı’dır. Bugüne kadar seslendirdiği plak ve CD’lerin sayısı 80’i geçmektedir. Bunlar arasında plak tarihinde ilk kez komple proje halinde seslendirilen Beethoven/Liszt Senfonilerinin tamamı, Frederic Chopin’in bütün piyano eserleri, Johannes Brahms’ın bütün solo piyano eserleri ve konçertoları, Sergei Rachmaninoff’un bütün piyano eserleri yer almaktadır. Bunlar pek çok eleştirmenin hayranlığı ile karşılanmış ve sanatçının “çağımızın en önde gelen piyano ustalarından biri” olarak nitelenmesine yol açmıştır.

1995’te Chopin’in bütün eserleri dizisi Varşova’da yapılan “Chopin Plakları Büyük Ödülü” yarışmasında jüri özel ödülünü almıştır. Aynı yıl kaydettiği Fransız besteci Pierre Boulez’in üç sonatını içeren CD Paris’te yılın “Altın Diyapozon” ödülünü almış ve Le Monde gazetesi tarafından 95 yılının en iyi plakları arasına seçilmiştir. 1997 yılında, 100. Ölüm Yıl Dönümü nedeniyle Brahms’ın tüm solo piyano eserlerini 5 konserlik bir dizide seslendirmiştir.

Fransız yazar Prof. Dominique Xardel’in “İdil Biret-Une pianiste Turque en France” (Fransa’da bir Türk Piyanist İdil Biret) kitabı 2006 yılının Eylül ayında Fransa’da yayınlanmıştır. 2007 yaz başında Üner Birkan tarafından “Dünya Sahnelerinde Bir Türk Piyanisti: İdil Biret” ismiyle Türkçe’ye çevrilmiştir. Daha önce İdil Biret’in de yer aldığı “Piyanistler” adında birçok piyanistle yapılan söyleşilerden oluşan bir kitap yapan Dominique Xardel, yalnızca İdil Biret’i anlatan bu yeni kitabında sanatçının hayatı ve kariyerinin yanısıra bir çok değişik konudaki düşüncelerini de aktarmaktadır. Kitap 2007’nin Ekim ayında Stacatto-Verlag yayınevi tarafından Almanya’da “Idil Biret: Eine Türkischen Pianistin auf den Bühnen der Welt” adıyla yayınlanmıştır.
Ödüller / Nişanlar
1957 Paris Konservatuvarı, Konservatuvar Birinciliği

1952 yılında Paris Konservatuvarı’ndaki Yüksek Solfej ve Deşifraj bölümlerini Birincilik Ödülü ile bitiren Biret, 1957 Haziran’ında Konservatuvar’da devam ettiği Piyano, Oda Müziği ve Eşlikçilik sınıflarının her birinden Birincilik Ödülü ile mezun oldu ve “Birincilerin Birincisi” unvanını aldı.. Reine Laurent Ödülü ve Popelin mükafatlarını kazandı.

1954, 1964 Lily Boulanger Memorial, Boston

1961 Harriet Cohen – Dinu Lipatti Altın Madalyası, Londra
Adelaide Ristori Nişanı, İtalyan Hükümeti

1974 Kültür/Liyakat Nişanı, Polonya Hükümeti

Chevalier de l’Ordre du Mérite, Fransa

1995 Uludağ Üniversitesi Onursal Doktora

1995 Grand Prix du Disque Chopin, Varşova

1995 Altın Diyapozon, Fransa

1971 Devlet Sanatçısı, Türkiye

1988 Boğaziçi Üniversitesi Onursal Doktora

Eskişehir Anadolu Üniversitesi Onursal Doktora

1996 Sevda Cenap And Müzik Vakfı Onur Ödülü Altın Madalyası

2003 Orta Doğu Teknik Üniversitesi Onursal Doktora

2007 Polonya Üstün Hizmet Madalyası (Chopin eserleri kayıt ve seslendirmeleri nedeniyle)

2007 35. Uluslararası İstanbul Müzik Festivali, Onur Ödülü