Ömer Lütfi Akad

2 Eylül 1916 yılında İstanbul’da doğan Ömer Lütfü Akad 1938 yılında Galatasaray Lisesi’ni, 1942 yılında İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Okulu’nun maliye bölümünü bitirdi.

Askerlik dönüşü, bir süre Osmanlı Bankası muhasebe bölümünde çalıştıktan sonra Lale Film şirketinin muhasebe işleriyle ilgilendi. Halkevleri’nin çeşitli tiyatro oyunlarına dekor yaptı, amatör oyuncu olarak sahneye çıktı ve sahneye oyunlar koydu. Beş Sanat adlı bir edebiyat dergisi çıkardı.

Sinemaya, Şakir Sırmalı’nın yönettiği Domaniç Yolcusu (1946) adlı filmde yapım yönetmenliği yaparak ilk adımını attı. Yönetmenliğini Seyfi Haveri’nin yaptığı, Damga filminin yarım kalan sahnelerini çekerek yönetmenliğe başlamış oldu.

1948 yılında ilk filmi, Vurun Kahpeye’yi yönetti. Bu film dönemin hasılat rekorlarını kırdı. 1952 yılında gerçek bir olaydan esinlenerek yapılan ve Ayhan Işık’ı üne kavuşturan film,” Kanun Namına” Akad’ın baş yapıtlarından biri oldu. Bu filmle birlikte “polisiye türdeki kent filmleri” furyasını başlattı. 1955 yılında Yaşar Kemal’in senaryosunu yazdığı, Beyaz Mendil’le ikinci büyük çıkışını yaptı. Attila İlhan’ın senaryosunu yazdığı, Yalnızlar Rıhtımı (1959) o dönem büyük tartışmalara yol açtı. Yılmaz Güney’le 1967 yılında birlikte yaptığı, Hudutların Kanunu Akad sinemasının dönüm noktasıdır. Bu filmden sonra Türk sinema tarihinin en önemli üçlemesi olan, Gelin, Düğün ve Diyet ile; Türkiye’de iç göç sorununu ele alan filmler yaptı. 1964 ve 1974 yılları arasında 10’a yakın belgesel ve TV filmleri çekti.

ÖDÜLLERİ

1967 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Dram Filmi Ödülü, ‘Hudutların Kanunu’

1968 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi 2. Film Ödülü, ‘Vesikalı Yarim’

1974 Antalya Altın Portakal Film Festivali, En İyi Yönetmen, ‘Düğün’

19 Kasım 2011 günü vefat etti. Türk sinemasına yeni bir boyut kazandıran ve unutulmaz eserler bırakan ünlü yönetmenin ölümü Yeşilçam’ı yasa boğdu. Yılmaz Güney’den Türkan Şoray’a, Hülya Koçyiğit’ten Ayhan Işık’a kadar birçok yıldızın usta olarak değerlendirdiği Akad 95 yaşında aramızdan ayrıldı. Belgeseller çeken ve senaryo yazarlığı yapan Akad’ın, 100’ü aşkın filmi bulunuyor.

Alınan bilgiye göre, yaşlılığa bağlı olarak evinde vefat eden Akad için ilk olarak, 20 yılı aşkın süre öğretim üyeliği yaptığı Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (MSGSÜ) Sinema Televizyon Bölümünde 21 Kasım Pazartesi günü saat 13.00’te tören düzenlenecek.

Aynı gün ikindi vakti Levent Camisi’nde gerçekleştirilecek cenaze töreninin ardından Akad’ın naaşı, Ulus Mezarlığı’na defnedilecek.

FİLMOGRAFİSİ

Vurun Kahpeye 1949

Lüküs Hayat 1950

Tahir ile Zühre 1951

Arzu ile Kamber 1951

Kanun Namına 1952

İngiliz Kemal 1952

Altı Ölü Var 1953

Katil 1953

Çalsın Sazlar Oynasın Kızlar 1953

Bulgar Sadık 1954

Vahşi Bir Kız Sevdim 1954

Kardeş Kurşunu 1954

Görünmeyen Adam İstanbul’da 1954

Meçhul Kadın 1955

Kalbimin Şarkısı 1955

Ak altın 1956

Kara Talih 1957

Meyhanecinin Kızı 1957

Zümrüt 1958

Ana Kucağı 1958

Yalnızlar Rıhtımı 1959

Cilalı ibo’nun Çilesi 1959

Yangın Var 1959

Dişi Kurt 1960

Sessiz Harp 1961

Üç Tekerlekli Bisiklet 1962

Tanrı’nın Bağışı Orman 1964

Sırat Köprüsü 1966

Hudutların Kanunu 1966

Kızılırmak Karakoyun 1967

Ana 1967

Kurbanlık Katil 1967

Vesikalı Yarim 1968

Kader Böyle İstedi 1968

Seninle Ölmek İstiyorum 1969 [renkli]

Bir Teselli Ver 1971

Mahşere Kadar 1971

Vahşi Çiçek 1971

Yaralı Kurt 1972

Gökçe Çiçek 1973

Gelin 1973

Düğün 1974

Diyet 1975

Esir Hayat 1974

—————–

ATİLLA DORSAY: “USTALIĞI TARTIŞMA ÖTESİDİR”

Ömer Lütfü Akad’ın Türk sinemasındaki önemli bir ustalığı ve öğretmenliği tartışma ötesidir.

Erman Filmde muhasebecilikten gelip adeta tesadüfen girdiği sinemada adım adım yol almış ve her filminden bir şeyler öğrenmiş ve zaman içinde ticari filmlerle gerçekten özgün bir yaratış olan sinema eserlerini son derece dengeli biçimde kitleye vermeyi başarmıştır.

Onun edebi uyarlamalardan gerçekçi sinema örneklerine, tür sineması örneklerinden, fantastik arayışlara çok farklı yapılarda birçok filme sinemamızda yeni yollar açmıştır.

Aynı zamanda Sezer Sezin’den Ayhan Işık’a, klasik dönem oyuncuları gibi daha sonrasının Hülya Koçyiğit, Türkan Şoray gibi starlarına da yeni ufuklar açmış, ayrıca Yılmaz Güney’in de hem oyuncu, hem de sinemacı olarak son derece yararlandığı bir usta olmuştur.

En azından Vurun Kahpe’ye, Kanun Namına, Beyaz Mendil, Vesikalı Yarim, Gelin-Düğün-Diyet üçlemesi, ve ayrıca Yılmaz Güney’e ilk önemli rollerini veren Hudutların Kanunu ve Kızılırmak Karakoyun gibi filmlerin, yarınlara da kalacağı kesindir.

ALİ ÖZGENTÜRK: “HAZİN OLAN TOPLUMUN KURUMLARININ ONU ÇOKTAN ÖLDÜRMESİ”

Türk sinemasının ilk ustası denebilir. çünkü sahne ışığını hayat ışığına dönüştürdü. Kendi kahramanlarımızı yarattı. Anton Çehov’un “Hepimiz Gogolün paltosundan çıktık” dediği gibi Türk sinemasında pek çok usta da Lütfü Akad’ın sinemasından doğdu. Ama onun ölümünün acısı bir yana hazin olan bu toplumun kurumlarının onu çoktan öldürmek istemesidir. Geçmiş kültürümüzün ürünlerini ve Lütfü Akad’ın filmlerini yeni kuşaklar bilmemektedir, Trt’de bile onun filmlerini göremezsiniz.

CUMHURBAŞKANI GÜL: ÜLKEMİZ İÇİN BÜYÜK BİR KAYIP

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, ünlü sinema yönetmeni Ömer Lütfi Akad’ın vefatı nedeniyle bir mesaj yayımladı.

Cumhurbaşkanlığı Basın Merkezi’nden yapılan yazılı açıklamaya göre, Gül, mesajında, Akad’ın vefatı nedeniyle duyduğu derin üzüntüyü ifade etti.

Akad’ın, meslek hayatı boyunca birçok başyapıta imza attığını anımsatan Gül, Akad’ın ayrıca, Türk sinemasına değerli isimleri kazandırdığını, Türkiye’nin kültür ve sanat hayatına önemli hizmetlerde bulunduğunu belirtti.

Akad’ın, kendisinden sonraki sinemacılara örnek olduğunu ve etkili anlatım diliyle de Türk sinemasında farklı ve özel bir yer edindiğini vurgulayan Gül, “Sanat dünyamız ve ülkemiz için büyük bir kayıp olan Ömer Lütfi Akad, unutulmaz filmleri ve Türk sinemasının gelişimine yaptığı katkılarla, her zaman sevgi ve saygıyla hatırlanacaktır. Kendisine Allah’tan rahmet, ailesine ve sanat dünyamıza başsağlığı diliyorum” dedi.

BAŞBAKAN ERDOĞAN: TOPLUMA IŞIK TUTAN BİR SANATÇIYDI

Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, ünlü sinema yönetmeni Ömer Lütfi Akad’ın vefatı nedeniyle bir mesaj yayımladı.

Başbakan Erdoğan’ın mesajı şöyle: “Türk sinemasının usta yönetmeni, sanat dünyamızın dev çınarlarından biri olan Ömer Lütfi Akad’ın vefatını derin bir teessürle öğrendim. Ömrünü sinemaya vakfeden Akad, yönetmenliğini üstlendiği filmlerle, toplumumuzun önemli meselelerini ele alan, topluma ışık tutan bir sanatçıydı. Merhum Ömer Lütfi Akad’a Allah’tan rahmet; ailesine, yakınlarına, sevenlerine ve tüm sanat dünyamıza başsağlığı diliyorum.”

BAKAN GÜNAY: KÜLTÜR-SANAT YAŞAMINA ÖNEMLİ KATKILAR SAĞLAMIŞTIR

Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay, ünlü sinema yönetmeni Ömer Lütfi Akad’ın vefatı nedeniyle bir mesaj yayımladı.

Bakan Günay’ın mesajı şöyle: “Ülkemizin yetiştirdiği en değerli yönetmenlerden biri olan Ömer Lütfi Akad’ın vefatını büyük bir üzüntüyle öğrenmiş bulunuyorum. Sinemamızın duayenlerinden Ömer Lütfi Akad, meslek yaşamı süresince ülkemizin kültür-sanat yaşamına fevkalade önemli katkılar sağlamıştır. Türk sinemasına kazandırdığı birbirinden değerli eserle ölümsüzleşen büyük usta, çalışmalarıyla da toplumumuza daima ışık tutmuştur. Birçok ismi sinemamıza kazandıran ve üretkenliğiyle sanat dünyamızda devleşen sevgili üstadımıza Allah’tan rahmet, ailesine, yakınlarına, tüm sevenlerine ve de sanat camiamıza başsağlığı diliyorum.”

ÖMÜR GEDİK: “ÇOK BÜYÜK BİR KAYIP”

Sinema yazarı Ömür Gedik, hurriyet.com.tr’ye Akad’ın vefatından sonra şunları söyledi;

“Türk sinemasının en büyük ustalarından bir tanesini kaybettik. Çok büyük bir kayıp. Pek çok genç yönetmenlerimizin, gerek ödüller alan gerekse de izleyecinin takdiriyle ödül alan yönetmenlerimizin onun filmleri ile büyüdüğünü biliyorum. Ve kendisinin izleri hala devam ediyor.”

HÜLYA KOÇYİĞİT: ÜZÜNTÜ İÇİNDEYİM

Yeşilçam’ın önemli isimlerinden Ediz Hun ve Hülya Koçyiğit, Akad’ın ölüm haberini 2. Uluslararası Malatya Film Festivali kapsamında sinemaseverlerle söyleşi yapmadan hemen önce aldı.

Ömer Lütfü Akad’ın ölüm haberini moderatörden alan Hülya Koçyiğit, üzüntüsünü “haberi aldığımda yalnız olsam tepkim çok daha farklı olurdu” sözleriyle anlattı.

Akad’ın usta bir yönetmen ve sinemacı olduğunu ifade eden Koçyiğit, kendisini kaybetmenin üzüntüsü içinde olduğunu kaydetti. Akad’ın, yaşadığı olumsuzluklara rağmen çevresine tebessüm edebilen insanlardan biri olduğunu vurgulayan Koçyiğit, “İnsanlar hayatlarında birilerini kaybederler. Bu bazen annemiz, bazen çok sevdiğimiz insanlardır. Değerli hocamızı kaybettiğimizin haberini almış bulunuyoruz. Bu haberi aldığımda yalnız olsaydım tepkim çok daha farklı olacaktı. Ancak şu anda burada biraz sonra farklı konulardan söz edeceğiz” dedi.

EDİZ HUN: BÜYÜK BİR KAYIP

Ediz Hun da, Ömer Lütfü Akad’ın Türk Sineması için büyük bir kayıp olduğunu söyledi.

ÖMER LÜTFİ AKAD’I BÖYLE ANLATMIŞLARDI

Türkan Şoray, Hülya Koçyiğit, Yavuz Turgul ve Çağan Irmak, ‘Film Arası Sinema’ Dergisinde Türk Sineması’nın ulu çınarı Ömer Lütfi Akad’ı anlatmışlardı. İşte usta yönetmen için yapılan yorumlar;

TÜRKAN ŞORAY: ONUNLA ÇALIŞMAM OYUNCULUĞUMUN DÖNÜM NOKTASI OLDU

Benim sinema yaşamımda onunla çalışmak dönüm noktası oldu. Kalıplaşmış melodram oyunculuğundan geçiş dönemim oldu. Ana ve Vesikalı Yârim… Sade, yalın oyunculuğu bu filmlerle başardım. Lütfi Akad sevecen, sezgileri güçlü, kendinden emin ve çok nazik bir insan.

HÜLYA KOÇYİĞİT: LÜTF İ AKAD BENİM İÇİN BİR YOL GÖSTERİCİYDİ

Birlikte çalıştığımız ilk filmde, Lütfi Akad benim için sadece bir yönetmen değil, aynı zamanda bir eğitmen, bir yol gösterici oldu. Onu tanıyıp çalışmaktan sonra, yaptığımız işle ilgili yeni düşüncelerimiz oluştu. Yeteneğimi geliştirmek, yeni, gerçek bir yol çizmek için kendime sorular sormaya başlamıştım. Mesleğime tutkuyla bağlı olduğumu, nasıl ciddiye aldığımı, farklı karakterleri talep ettiğimi gören Lütfi Bey, benimle çok önem verdiği o üçlemesini gerçekleştirdi.

YAVUZ TURGUL: AKAD, ‘USTALARIN USTASI’ SIFATINI HAK ETMİŞ BİR PİRDİR

Akad kişiliğiyle, ciddiyetiyle, işine duyduğu saygıyla, sinemaya verdiği önemle ustaların ustası sıfatını sonuna kadar hak etmiş bir pirdir. Genç sinemacıların ustanın filmlerini tekrar tekrar izlemelerini öneririm.

ÇAĞAN IRMAK: LÜTFİ AKAD BENİM İLHAM KAYNAĞIM

O benim ilham kaynağımdır. Lütfi Akad’ın bütün filmleri, hayatımda karşılığını, değerini buldu. Hepsi çok güzel birer anı oldular benim için. Türk sineması deyince aklıma hemen onun gelivermesi, bundan belki de.