Orhon Murat Arıburnu Biyografisi
Şair, gazeteci, sinema ve tiyatro oyuncusu, yönetmen, senarist
Orhon Murat Arıburnu, 15 Aralık 1918 tarihinde Eskişehir’de doğmuştur. Babası Albay Mustafa Murat Arıburnu, annesi Emine Necübe’dir. 1935 yılında Konya Askeri Ortaokulu’nu bitirdi. Bursa Işıklar Askeri Lisesi’nden ayrıldı. Eğitimini İstanbul’da Haydarpaşa Lisesi’nde tamamlayarak1938 yılında mezun oldu. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ni bitirmeden Hukuk öğrenimini yarıda bıraktı. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne geçen Arıburnu, Alman Filolojisi bölümünden ayrıldı.
Orhon Murat Arıburnu, öğretmenlik, Ebüzziya Tevfik tarafından kurulan Tasvir-i Efkar gazetesinde editörlük ve muhabirlik yaparak, İstanbul Belediyesi Hukuk İşleri Bürosu’nda çalıştığı sıralarda, 1936 yılından itibaren şiir yazmaya başladı.
İlk şiiri 1936 yılında “Edebiyat Dergisi”nde yayınlandı. Ardından Gün, Varlık, Genç Nesil, Yeditepe, Küçük Dergi, Yenilik ve Gelecek gibi dergi ve gazetelerde yayımlandı. 1940 yılında ilk kitabı Kovan basıldı. İlgi gören şiirleri diğer dillere de çevrilerek yayımlandı. 1947 yılında dünyada ilk kez “resimli şiir sergisi” açtı. Gündelik dille yazdığı genellikle kısa şiirleri, şaşırtıcılığı, alay ve yergi öğelerine dayanır.
Orhon Murat Arıburnu, 1946 yılında ilk oyunculuk deneyimini edindi. 1950 yılında yönetmenliğe başlayan Arıburnu, bir yandan da film senaryoları yazmaya başladı. 1950’de kendisinin oynayıp yönettiği ilk filmi “Yüzbaşı Tahsin“de Kurtuluş Savaşı‘nı konu aldı.
1952’de çektiği “Sürgün” filminde yine Kurtuluş Savaşı‘nda düşmanla işbirliği yapıp sürgüne gönderilenlerin öyküsünü anlattı. 1953’te çektiği “Kanlı Para” filmiyle 1’inci Türk Film Festivali’nde yönetmen, senaryo yazarı ve oyuncu olarak ödül aldı.
1954 yılında büyük ticari başarı kazanan senaryosunu Sadık Şendil’in yazdığı “Beklenen Şarkı” filmini Cahide Sonku ve Sami Ayanoğlu ile birlikte yönetti. Başrollerinde Zeki Müren, Cahide Sonku, Sami Ayanoğlu, Jeyan Mahfi Tözüm oynadı.
1959‘daki yapımcılığını Yılmaz Duru’nun yaptığı “Tütün Zamanı” filminin senaryosunu yazıp yönetmenliğini de yaparken, filmde Yılmaz Güney, Cavidan Dora, Ulvi Uraz, Ahmet Tarık Tekçe, Vahi Öz, Danyal Topatan oynamıştır.
1970 yılında üstlendiği Türk Sanatçılar Birliği Genel Başkanlığı ve Türkiye Edebiyatçılar Birliği Genel Sekreterliği görevlerini iki yıl yürüttükten sonra Türkiye Yazarlar Sendikası Kurucu Üyesi oldu. 1980 yılından sonra yurt dışına giderek Almanya‘da hem çeşitli oyunlar sahneye koydu, hem de tiyatro üzerine oyunculuk ve teknik dersler verdi. Sinema ve tiyatroyla uğraştığı süreçte şiir yazmayı bırakmayarak iki kitap daha yayımladı. Havacılık konusuna da ilgi duyan sanatçı, iki filmin yapımcılığını üstlenmiş, ölümünden sonra adına sinema ve şiir konulu Orhon Murat Arıburnu Ödülleri düzenlenmiştir.
Orhon Murat Arıburnu, 11 Nisan 1989 tarihinde Berlin‘de 71 yaşında ölmüştür. Mezarı Zincirlikuyu’dadır.
Ödülleri :
1953 – Birinci Türk Film Festivali, En başarılı yönetmen ödülü – Kanlı Para
1953 – Birinci Türk Film Festivali, senaryo yazarı ödülü – Kanlı Para
Eserleri :
ŞİİR:
1940 – Kovan
1982 – Bu Yürek Sizin (Almanya’da hazırladı)
1985 – Buruk Dünya (şiirlerinden seçmeler)
OYUN:
1972 – İnsan Gürültüye Gitmese
Filmleri ve Dizileri :
Yönetmen :
1974 – Anter Kara Ali (Sinema Filmi)
1969 – Sarı Çizmeli (Sinema Filmi)
1966 – Ümit Kurbanları (Sinema Filmi)
1965 – İçimizdeki Boşluk (Sinema Filmi)
1964 – Prangasız Mahkumlar (Sinema Filmi)
1962 – Ümitler Kırılınca (Sinema Filmi)
1962 – Elalem Ne Der (Sinema Filmi)
1959 – Tütün Zamanı (Sinema Filmi)
1957 – Lejyon Dönüşü (Sinema Filmi)
1955 – Sihirli Boru (Sinema Filmi)
1955 – Gün Doğarken (Sinema Filmi)
1953 – Kanlı Para (Sinema Filmi)
1953 – Beklenen Şarkı (Sinema Filmi)
1951 – Sürgün (Sinema Filmi)
1950 – Yüzbaşı Tahsin (Sinema Filmi)
Senaryo :
1974 – Anter Kara Ali (Sinema Filmi)
1966 – Ümit Kurbanları (Sinema Filmi)
1965 – İçimizdeki Boşluk (Sinema Filmi)
1962 – Elalem Ne Der (Sinema Filmi)
1959 – Tütün Zamanı (Sinema Filmi)
1958 – Kaderin Cilvesi (Sinema Filmi)
1957 – Lejyon Dönüşü (Sinema Filmi)
1955 – Sihirli Boru (Sinema Filmi)
1955 – Gün Doğarken (Sinema Filmi)
1953 – Kanlı Para (Sinema Filmi)
1951 – Sürgün (Sinema Filmi)
1950 – Yüzbaşı Tahsin (Sinema Filmi)
Yapımcı :
1962 – Elalem Ne Der (Sinema Filmi)
1955 – Sihirli Boru (Sinema Filmi)
Oyuncu :
1970 – Gönül Meyhanesi (Sinema Filmi)
1969 – Kızıl Vazo (Rıza’nın Babası) (Sinema Filmi)
1969 – Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm (Mucurlu) (Sinema Filmi)
1967 – Çifte Tabancalı Damat (Veznedar) (Sinema Filmi)
1966 – Ümit Kurbanları (Sinema Filmi)
1966 – Ümit Kurbanları (Rejisör Orhon M. Arıburnu) (Sinema Filmi)
1966 – O Kadın (Hapishane Müdürü) (Sinema Filmi)
1966 – Kadınlar Dövülmez (Sinema Filmi)
1965 – İçimizdeki Boşluk (Sinema Filmi)
1965 – Krallar Kralı (Yusuf) (Sinema Filmi)
1965 – Altay’dan Gelen Yiğit / Karaoğlan (Gürhan) (Sinema Filmi)
1964 – On Güzel Bacak (Sinema Filmi)
1964 – Katilin Kızı (Avukat) (Sinema Filmi)
1962 – Elalem Ne Der (Sinema Filmi)
1961 – Ölüm Kayalıkları (Sinema Filmi)
1961 – Öldüren Yalan (Sinema Filmi)
1961 – Karanlıkta Yaşayanlar (Sinema Filmi)
1960 – Osman Çavuş (Sinema Filmi)
1960 – Kanlı Sevda (Sinema Filmi)
1960 – Izdırap Çocuğu (Sinema Filmi)
1960 – Ateşten Damla (Rıza) (Sinema Filmi)
1958 – Kaderin Cilvesi (Sinema Filmi)
1956 – Fakir Kızın Kısmeti (Sinema Filmi)
1956 – Aşk Ve Kumar (Sinema Filmi)
1955 – Kanlı Pınar (Sinema Filmi)
1955 – Gün Doğarken (Sinema Filmi)
1954 – Bozkurt Obası (Sinema Filmi)
1953 – Kanlı Para (Sinema Filmi)
1951 – Yavuz Sultan Selim Ve Yeniçeri… (Selim) (Sinema Filmi)
1951 – Sürgün (Yaver Hilmi Bey) (Sinema Filmi)
1951 – Lale Devri (Şair Nedim) (Sinema Filmi)
1950 – Çete (Sinema Filmi)
1950 – Yüzbaşı Tahsin (Yüzbaşı Tahsin) (Sinema Filmi)
1950 – Allah Kerim (Fettah) (Sinema Filmi)
1949 – Uçuruma Doğru (Sinema Filmi)
1949 – Kanlı Döşek (Sinema Filmi)
1949 – Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm (Sinema Filmi)
1948 – İstiklal Madalyası (Sinema Filmi)
1948 – Efe Aşkı (Sinema Filmi)
1947 – Seven Ne Yapmaz (Murat) (Sinema Filmi)
1947 – Gençlik Günahı (Sinema Filmi)
Şiirlerinden örnekler :
havva’nın kızı
bacak bacak üstüne koyma
ortadan ayırma saçlarını
gülerken deli edersin
gülme
esvabın darını giyme
hele kapının önünde durup mehtaba karşı
elini elime verme
zor olur ayrılması senden
bak söylüyorum
delikanlıyım
fena olurum
günahkar olurum
yapma
sakın ha
söylediklerime bakma!
laleli
lalelim
lalelide oturur
laleli, lale kokar lalelimden
laleliden geçilir
lalelimden geçilmez!
esmer
sanki yetmiyormuş gibi güzelliğin
bir de saçların düşmüş yüzüne
tamam olmuşsun esmerim tamam
sen ağında örümcek
ben korkusuz böcek
mahvolurmuşum ne çıkar
e l d e n g e l !!!
Mahkûmlar
Ekseriya sabaha karşı
Kurşuna dizilir mahkûmlar
Bir sünger taşına döner
Ana sütünden yapılan heykel
Bari şu trampetler çalmasa,
İnsan gürültüye gitmese! ..
A N L A R S I N
Bana bir söz söyle,
Gerisini söyleme
Anlarım.
Bir gözün yum,
Ötekiyle bak
Anlarım.
Bir nefes ver yarım yarım yüzüme,
Yarım yarım sende kalsın..
Mutluluklar istemem,
Bir acını ver yüreğinden
Anlarım.
Al canımı,
Suyundan ver bir yudum,
Rüzgarından ver,
Hangi pınar,
Hangi yayla
Anlarım.
Bir ah de,
Bir of de
Anlarım.
Sen Türkiye’msin,
Derdimsin,
Sevincimsin
Anlarsın..!
Orhan Murat ARIBURNU
A Y N A
O, yalnız ayna satardı.
Ve bir gün aynalı çarşıda öldü.
Talih bu ya,
Tabutunu taşıyanlar;
Aynasızlardı…
Orhan Murat ARIBURNU
B U Y Ü R E K S İ Z İ N
Almanya’nın ortasında Ahmet,
Almanya’nın ortasında Mehmet,
Ayşeler,
Fatmalar,
Darmadağın, kıyamet..!
Almanya’nın ortasında bir Anadolu.!
Bir gözü güler, ekmek için.
Bir gözü güler, dert dolu.
Bir yürek ikiye bölünmüş çaresiz,
Anayurtta, Anadolu’da kalmış yarısı
Yarısı Almanya’daki Anadolu’da.
Dinmeyen bir baş ağrısı,
Bir başka gariplik,
Bir ince sızı…
Orhan Murat ARIBURNU
H U Y U M C A
Ne kadar cigaram varsa cebimde
onları uc uca
ekledim
ekledim
ekledim..
Bir köprü kurdum Üsküdar’a
köprünün ortasında
bekledim
bekledim
bekledim..
Ne sen geldin, ne başkası
gariptir hayatın cilvesi
cilvesi..
Günler doğdu,
günler battı esmerce..
Sevdiğim yar ılık ılık
mazlumca
göremedim bir yol onu
selvi selvi boyunca.
gayri küstüm cümlenize
huyumca
huyumca..
Orhan Murat ARIBURNU
İ K İ K E R E İ K İ
Sevdimse seni sevmişim,
Rüzgar olmuş peşin sıra esmişim.
Yolumda izlerin var, bilinmez.
Gözümde nazların var, görülmez.
Sevdimse seni sevmişim,
Kırk haneli ağızlara düşmüşüm.
Canım ciğerim,
Hürriyetim,
Sevdim se seni sevmişim..
Orhan Murat ARIBURNU
K A R A B U L U T
Nereden gelmiş bu karabulut,
Salkım saçak memleketin üstünde;
Yağdı yağacak,
Eli kulağında,
Üfürsen gitmez,
Dur desen durmaz..
Bekliyor evlerden çıkalım,
Karabulut tilkilerden kurnaz..!
Orhan Murat ARIBURNU