Remziye Hisar Biyografisi
Remziye Hisar, dönemi Türkiyesinde çağdaş bilimin öncülerindendir ve kimya mesleğinin Türkiye’deki ilk kadın öncüsü olarak kabul edilir.
Remziye Hisar, 1902 yılında Üsküp’de ailenin dört kızından biri olarak doğmuştur. Annesi Ayşe Refia, babası istihkâm yarbayı Salih Hulusi’dir. 1909 yılında ailece Üsküp’den İstanbul’a taşındı. Remziye Hisar, daha 9 yaşında iken Davut Paşa‘daki üç yıllık mekteb-i iptida-i’yi, bir yılda tamamladı. Daha sonra, İttihat ve Terakki Mektebi ve Emirgan İnas Rüştiyesi’ne devam etti; çok sevdiği Türkçe öğretmeninin İstanbul Darülmuallimatı’na (Kız Öğretmen Okulu) transfer olması üzerine, öğrenimini bu okulda sürdürdü. Sınıfın iyi öğrencileri arasında yer alan Remziye Hanım, küçük sınıflardaki öğrencilere geometri ve matematik dersleri verdi. 15 Temmuz 1919 tarihinde okulun Darülfünun‘a hazırlamak üzere oluşturduğu iki sınıflık bölümünden birincilikle mezun oldu.
Remziye Hisar, İstanbul Darülmuallimat (Kız Öğretmen Okulu)’dan mezun olunca Darülfünun‘un (İstanbul Üniversitesi) kimya bölümüne kaydını yaptırdı. Kız öğrencilerin erkek öğrencilerden ayrı saatlerde ders aldığı bu dönemde, kimya bölümündeki üç kadın öğrenciden birisi idi.
28 Mayıs 1918 tarihinde Sovyetlerden ayrılan Azerbaycan‘ın başşehri Bakü‘de açılacak bir okulda öğretmenlik yapmak üzere İstanbul‘dan kadın öğretmenler talep edilmesi üzerine beş okul arkadaşlarıyla birlikte 15 Aralık 1919‘da İstanbul‘dan ayrılıp Azerbaycan‘a gönderildi. 28 Nisan 1920 tarihinde Azerbaycan‘ın tekrar Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’ne katılmasına kadar orada bir erkek lisesinde ders vermeye devam etti. Remziye Hisar, öğretmenlik yapmak için gittiği Bakü’de askeri doktor Reşit Süreyya Gürsey ile tanışıp Bakü’de 20 Nisan 1920 tarihinde evlendiler ve aynı yıl birlikte İstanbul’a döndüler.
Remziye Hisar, Darülfünun‘da (İstanbul Üniversitesi) fen bilimleri eğitimi alan ilk kadınlardandır ve Sorbonne Üniversitesi‘nden doktora derecesiyle mezun olan ilk Türk kadındır.
Remziye Hisar, 20 Nisan 1920 tarihinde askeri doktor Reşit Süreyya Gürsey ile evlendi. 1921 yılında Feza Gürsey adında oğlu oldu. 1924 yılında kızı Deha Gürsey Paris’de doğdu. Daha sonra oğlu Feza Gürsey fizikçi, kızı Deha Gürsey psikiyatrist olmuşlardır.
Kurtuluş Savaşı sırasında Çukurova bölgesinin Fransızlar’dan geri alınması üzerine eşi doktor Reşit Süreyya Gürsey Ankara’ya, Remziye Hanım ise Darülmuallima’ya öğretmenlik yapmaya Adana’ya tayin edildiği için oğlu Feza Gürsey’ye İstanbul Hisar’da annesi ve kız kardeşi bakmıştır. 1930 yılında eşinden boşandı.
Kurtuluş Savaşı sonunda, 1923 yılında, eşi doktor Reşit Bey, Röntgen ışınları konusunda araştırma yapmak üzere izin aldı ve Paris’e gitmeye karar verdi. Remziye Hanım da tahsilini devam ettirebileceği düşüncesi ile görevinden istifa ederek Adana’dan Paris’e gitti.
Remziye Hisar, Paris‘te Sorbone Üniversitesi‘nde kimya eğitimine başladı. Paul Langevin ve Marie Curie gibi çok tanınmış bilim insanlarının öğrencisi oldu. Eğitiminin ikinci yılında Milli Eğitim Bakanlığı bursundan yararlanma hakkı elde etti. Pasteur Enstitüsü’nü takip ederek biyokimya sertifikası aldı. Doktorasına başlayacağı dönemde bursu kesilince İstanbul Erenköy Kız Lisesi’ne kimya öğretmeni olarak atanınca İstanbul’a döndü. 1930 yılında Milli Eğitim Bakanlığı’nın yurtdışı doktora bursundan yararlanarak doktorasını yapmak üzere; eşinden 1930 yılında boşanmış olan Remziye Hisar, iki çocuğu ve kız kardeşi ile beraber yeniden Paris‘e gitti. 1933 yılında doktora tezini tamamlayarak Türkiye’ye döndü.
Remziye Hisar, 1933-1936 yılları arasında İstanbul Üniversitesi‘nde kimya ve fizik kimya dersleri verdi. 1936 yılında bir süre için üniversiteden ayrıldı; Hıfzıssıhha Müessesesi Farmakodinami Şubesi’nde Kimya Mütehassıslığı görevinde bulundu.
1942-1947 yılları arasında İstanbul Üniversitesi Eczacılık Okulu Analitik Kimya ve Toksikoloji kürsüsünde görev yaptı. 1947 yılında İstanbul Teknik Üniversitesi Maden Fakültesi Kimya Kürsüsü’ne atandı. 1955 yılında Fransa’da “Officiel d’Academie” nişanı’na layık görüldü. 1959 yılında profesör oldu.
Yaşamını İstanbul‘da Anadoluhisarı Otağtepe’de ailesinden kalma konakta sürdürdü.
İstanbul Teknik Üniversitesi’nden1973 yılında emekli oluncaya kadar bilimsel araştırmalarını sürdürdü. 1991 yılında TÜBİTAK Hizmet Ödülü’nü aldı ve 13 Nisan 1992 tarihinde oğlunun vefatından kısa bir süre sonra, hayata gözlerini yumdu.
Remziye Hisar, 13 Haziran 1992 tarihinde İstanbul’da 90 yaşında ölmüştür.
Remziye Hisar, Dördü çeviri, beş ders kitabı yayımlamış; ayrıca kimya dalındaki buluşlarını içeren 16 bildirisi Fransa’da yayınlanmıştır. Uluslararası bildirileri arasında yer alan, Siirt dağlarında yetişen bir bitki türünün etkilerini içeren buluşu Fransa’da yayımlanarak bilim dünyasına tanıtılmıştır.
1920’lerden itibaren şiir yazan Remziye Hisar’ın bazı şiirleri “Bir Kadın Sesi” adlı kitapta bir araya getirilerek yayımlanmıştır.