Sadık Tural

3 Mart 1946 tarihinde Kırıkkale’de doğdu. İlk, orta ve lise öğrenimini, doğduğu şehirde yaptı. Yüksek öğrenimini Erzurum Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde pekiyi dereceyle tamamladı.

Memuriyete ilkokul öğretmeni olarak başladı (Aralık 1964); 1968 Eylülünden itibaren Millî Eğitim Bakanlığı Yayımlar Genel Müdürlüğü Türk Ansiklopedisi hazırlama şubesinde memur olarak görev aldı, 1971 Nisan’ına kadar bu görevde kaldı.

1 Ocak 1972’de Hacettepe Üniversitesinde Türk Dili Okutmanı unvanıyla görev aldı. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesinde 1978 yılında edebiyat doktoru, Ekim 1982’de yardımcı doçent, Nisan 1983’te doçent; Ağustos 1988’de ise, profesör oldu.

1984-1988 yılları arasında kadrosu Hacettepe Üniversitesi’nde kalmak şartıyla Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nda Kültür Plânlamacısı olarak görev aldı. 10 ay Almanya’da proje başkanı olarak çalıştı (1988-1989).

1989 Ağustosunda Gazi Üniversitesine geçti.

1993 yılında Atatürk Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığına atandı. Bu görevi sırasında, 200’e yakın kitabın, 60’a yakın süreli yayın basımının ve 16 uluslararası toplantının gerçekleştirilmesini sağladı. Atatürk Yüksek Kurumu’nun sahibi olduğu Devlet Plânlama Teşkilatı’nca maddî kaynak sağlanan, yurt içinden ve dışından toplam 500’ü aşkın imzayla gerçekleştirilmekte olan Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Projesi’nin hem kuruculuğunu, hem de yürütücülüğünü üstlendi: Proje, % 90 oranında gerçekleşti; bu güne kadar proje kapsamında her biri 600 sayfa civarında 27 cilt eser yayınlandı, beş cilt basım aşamasında.

Mayıs 1996’da UNESCO Millî Komisyonu Üyeliğine seçildi.

14 Ağustos 2000 tarihinde vekâleten, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın Ahmet Necdet Sezer tarafından 28 Eylül 2000’de ise asaleten, kadrosu üniversiteden bütünüyle Başbakanlığa gelmek kaydıyla, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığına atandı.

Tural, 14 Ağustos 2000 tarihinden itibaren Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı uhdesinde kalmak şartıyla önce vekaleten; sonra 28 Eylül’de asaleten Atatürk Kültür Dil ve Tarih yüksek Kurumu Başkanlığı’na atanmıştı. Prof. Dr. Sadık Tural, 3 Ocak 2002 tarihine kadar Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı görevini yürüttü. Prof. Dr. Sadık Tural, Atatürk Yüksek Kurumu Başkanlığı’ndaki görevini, gereğince yerine getirmesi için Kasım 2000 tarihinden itibaren özlük hakları ve kadrosu Gazi Üniversitesi’nden Başbakanlık kadrosuna nakledilmişti.

14.08.2000 tarihinde atandığı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Başkanlığı görevinden 27.04.2009 tarihinde alındı.  9 yıl bu görevi yürüten Prof. Dr. Sadık Tural’ın görevinden alınması’na ilişkin karar 27 Nisan 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.

15 adet uluslar arası, 7 adet ulusal kurumların ödülüne 150’ye yakın kuruluşun teşekkür belge ve plaketine lâyık görüldü. Bugüne kadar Türkçe olarak müstakil 15 kitabı basıldı. Bu kitaplardan ikisi Kazak, Kırgız, Türkmen Türkçelerine; İngilizce ve Almanca’ya çevrildi. Ayrıca başkanlığını üstlendiği gerçekleştirilmesine katkı sağladığı Türk Dünyası Edebiyatı Projesindeki 27 cilt dışında, müşterek imzalı olarak 7 eserin de sahibidir. Çeşitli kitap ve dergilerde 400’ü aşkın makale, deneme, takriz ve konuşma metni yer almıştır.

Hakkında Türkiye’de ve Azerbaycan’da birer armağan kitap çıkarılmış olan Prof. Dr. Sadık TURAL evli ve bir çocuk babasıdır.

BİLİMLİK YAYINLARI:
A. Çoğaltma Metinler:
1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yıllarında (1908-1923) Edebiyatımızda Türkçülük Akımı: Millî Edebiyat Cereyanı, 12 + 416 (Doktora Tezi, Çoğaltma Metin), Ankara, Şubat 1978.
2. Ömer Seyfeddin’in Fikrî ve Edebî Şahsiyeti ile Hikâye Tekniği, 8 + 195 (Doçentlik Takdim Tezi, Çoğaltma Metin), Ankara, Haziran 1982.
3. Sosyal Plânlama Düşüncesine Bağlı Kavramlar (DPT Sosyal Plânlama Bşk. Yay., Çoğaltma Metin), Ankara, Kasım 1986 (27 sayfa).
4. Yabancılara Türkçe’nin Resmî Destekli Kuruluş TÖMER Merkezi’nde Öğretilmesi ve TÖMER Merkezi’nin Geliştirilmesi Hakkında Rapor (DPT Sosyal Plânlama Bşk. Yay., Çoğaltma Metin), Ankara, Mayıs 1987 (10 sayfa).

B. Kitaplar:
1. Türkçe Kompozisyon, MEB Eğitim Enstitüleri İçin Ders Kitabı, Yaykur Yay., 1. bs., Ankara 1976; 2. bs., Ankara 1977 (160 sayfa).
2. Zamanın Elinden Tutmak, Ötüken Neş., 1.bs., İstanbul 1982; (380 sayfa) Ecdâd Yay., 2. bs., Ankara 1991 (240 sayfa); 3. bs. Ahmet Yesevi Vakfı y. Ankara 2003 (300 sayfa), 4.bs., Ankara 2003 (304 sayfa); Yüce Erek Yay. 5 bs., Ankara, 2006 (336 sayfa). Bu eser, Türkiye Millî Kültür Vakfı ile KASD Birliği’nden ödül almıştır.
3. Kültürel Kimlik Üzerine Düşünceler, Kültür Bak. Yay., 1.bs., Ankara 1988; Ecdâd Yay., 2. bs., Ankara 1992.
4. Sorulara Cevaplarla Kültür-Edebiyat-Dil, Ecdâd Yay., 1.bs., Ankara 1991(160 s.); 2. bs. Yesevi Vakfı y. Ankara 2003 (300 sayfa); Yüce Erek Yay. 3. bs., Ankara, 2006 (324 sayfa).
5. Şahsiyetler ve Eserler, Ecdâd Yay., Ankara 1992 (240 sayfa); Yüce Erek Yay., 2. bs., Ankara, 2006 (336 sayfa).
6. Edebiyat Bilimine Katkılar, Ecdâd Yay., Ankara 1993 (224 sayfa). Geliştirilmiş 2. Baskı 320 syf. Ankara, Ağustos 2004.
7. Kılavuz: Türk Dünyası Edebiyatı Tarihi, AKM Yay., Ankara 1996 (24 sayfa).
8. Tarihten Destana Akan Duyarlılık, Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi, AKM Yay., 1.bs., Ankara, Şubat 1998 (96 sayfa); 2.bs., Mayıs 1998; 3.bs., Ağustos 1999(128 s.);4. bs., Mart 2000 (160 s.); Yüce Erek Yay. 5. bs., Ankara, 2006 (327 sayfa).
a. Sensibility Flowing From History to Epic, AKM Pub., Gleaning from Turkish Culture , Ankara, March 1999.
b. Dastanda Bulkangay Tarih İzi, Kazakistan Akademi Yay., Almatı 1999 (Kazak Türkçesi).
c. Tarihtan Dastanga Akkan Sezimtaldık, Ankara 1999 ( Kırgız Türkçesi).
d. From History to Epic Sensibility on the Common Values of the Turkish World, Çev.Doç. Dr. Mustafa Özcan (Geliştirilmiş Türkçe 4. baskıdan çevrildi). Ankara 1999.
e. Sensibilität aus der Geshichte ins Epos, Çev.Yrd.Doç.Dr. Binnaz Baytekin (Geliştirilmiş Türkçe 4. baskıdan çevrildi). Ankara 1999.
f. Dassan Bilen Tariha Koyulgan, Ankara 2002 (Türkmen Türkçesi).
9. Bilgelerin Yolunda, Türk Kültüründen Görüntüler Dizisi, AKM Yay., 1.bs., Ankara 1999; 2 bs., Ankara 1999; 3. bs., Ankara 2000 (166 s.); 4. bs.., Ankara 2002. Yüce Erek Yay. 4. bs. Ankara 2006 (318 sayfa).
a. Auf dem Weg der Gelehrten, Çev.Doç.Dr. Tahsin Aktaş-Sami Aydın, AKM Yay., 1. bs., Ankara 2001.
b. Track of the Learned, Çev.Doç. Dr. Mustafa Özcan, AKM Yay., 1. bs., Ankara 2001.
c. Dânâların Yolunda, Ankara 2002 (Türkmen Türkçesi ).
d. Danalardın Colında, Kazakistan/Türkistan 2004 (Kazakça).
10. İlmek’e Yansıyan Şiir: Halı-Kilim, Ahmet Yesevî Üniversitesi’ne Yardım Vakfı Yay., Ankara 1999(178 s.).
11. Kazak Türklüğünü Aydınlatanlara Nısanbayev’in Bakışı, AKM Yay., Ankara 1999 (198 s.).
12. Ermeni Meselesine Dair, AKM Yay., Ankara 2001.
13. Yüzyılın Eskimeyen Şahsiyeti: Atatürk, ATAM Yay., (Baskıya Hazır).
14. Edebiyat Sosyolojisi Bilimlik Alanı, (Baskıya Hazır)

C. Müşterek Kitaplar:
1. Şükrü ELÇİN- Muhtar TEVFİKOĞLU- Sadık TURAL, Ölümünün Yirmi Beşinci Yılında Yahya Kemal Beyatlı, TKAE Yay., Ankara 1993 (380 sayfa).
2. Sadık TURAL- Zeynep KERMAN – M. Kayahan ÖZGÜL, Hikâyeciliğimizin 100. Yılında 100 Örnek, KTB Yay., Ankara 1987 (668 sayfa).
3. Sadık TURAL – Şerif AKTAŞ – İdris KARAKUŞ, Türk Dili ve Edebiyatı: Lise-1, 4. Dönem Ders Kitabı, Deniz Yay., İstanbul 1992-1993 (340 sayfa).
4. Şükrü Elçin’e Armağan, TKAE Yay., Y:XXIX/1-2, Aralık 1993 (Plânlayan ve Yayına Hazırlayan: Sadık Tural) (440 sayfa).
5. Nevruz, Türk Kültüründe Nevruz Uluslararası Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri, (Ankara, 20-22 Mart 1995) (Yayına Hazırlayan: Sadık Tural), AKM Yay., Ankara 1995 (450 sayfa).
6. Türk Dünyasında Renkler ve Nevruz (Yayına Hazırlayanlar: Sadık Tural-Elmas Kılıç), AKM Yay., Ankara 1996 (480 sayfa).
7. Gorkut Ata: Türkmen Halk Nüshası, Yayına Hazırlayanlar: Sadık Tural, Annaguli Nurmemmet, Türkmenbaşı Adındaki Türkmenistan Millî Kolyazmalar Enstitüsü yayını, Ankara 1999 (510 sayfa).
8. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi
a. Cilt I ( A-Atatuğ ), AKM Yay., Ankara, 2000-2001.
b. Cilt II ( Atatürk-Camba), AKM Yay., Ankara, 2000-2001.
c. Cilt III ( Çabuk-Ezizova), AKM Yay., Ankara, 2003.
d. Cilt IV (F-Hazretkulov), AKM Yay., Ankara, 2004.
e. Cilt V, AKM Yay., Ankara, 2004.
f. Cilt VI, AKM Yay., (Baskı Aşamasında)

9. Türk Dünyası Edebiyat Kavramları ve Terimleri Ansiklopedisi
a. Cilt I, AKM Yay., Ankara 2001.
b. Cilt II, AKM Yay., Ankara 2003.
c. Cilt III, AKM Yay., Ankara 2004.
d. Cilt IV, AKM Yay., Ankara 2005.
e. Cilt V, AKM Yay., Ankara, 2006
10. Türk Dünyası Ortak Edebiyatı Tarihi
a. Cilt I, AKM Yay., Ankara 2001.
b. Cilt II, AKM Yay., Ankara 2002.
c. Cilt III, AKM Yay., Ankara 2003.
d. Cilt IV, AKM Yay., Ankara 2004.
e. Cilt V, AKM Yay., Ankara 2004.
f. Cilt VI, AKM Yay., Ankara 2005.
g. Cilt VII, AKM Yay., Ankara, 2006.
11. Türk Dünyası Fikir ve Edebiyat Metinleri Antolojisi
a. Cilt I, AKM Yay., Ankara 2001.
b. Cilt II, AKM Yay., Ankara 2003.
c. Cilt III, AKM Yay., Ankara 2003.
d. Cilt IV, AKM Yay., Ankara 2003.
e. Cilt V, AKM Yay., Ankara, 2004.
f. Cilt VI, AKM Yay., Ankara, 2004.
g. Cilt VII, AKM Yay., Ankara, 2006.

Ç. Hakkında Dış Kaynaklardaki Zikirler:
1. Turkologischer Anzeiger (TA 3),Wien, 1977, s. 51-53.
2. Ural-Altaische Jahrbücher, Neue Folge, Band 6, Wiesbaden, 1986, s.213.
3. “‘Rindlerin Ölümü’ Şiirinde Ahenk”, In: TA 18.190221-236. [Strukturanalyse eines Gedichtes von Yahya Kemal Beyatlı (1884-1958).] Turcologischer Anzeiger, C.18, Yıl:1992, s. 58 (414).
4. “İnandıklarını Yaşama Açısından Ömer Seyfeddin”, In: TK 31.359.1993.138-144. [Ömer Seyfeddin unterdem Aspekt seiner Lebensprinzipien.] Turcologischer Anzeiger, C.20, Yıl:1994, s.52 (437).
5. “Şahsiyetler ve Eserler”, Ankara 1993, 208 s.[Studien zu literarischen Persönlichkeiten und Werken des 19.-20. jhs.] Rez. Şükrü Elçin, TK 31. 360. 1993. 254. Turcologischer Anzeiger, C.20, Yıl:1994, s.43 (325).
6. Dictionary of International Biography-Twenty-Sixth Edition, International Biografical Centre Cambridge CB2 3QP England, (Editör: Sophie Mason), 1998, p. 470.
7. Mustafa Kalkan, “Kazak Türklüğünü Aydınlatanlara Nisanbayev’in Bakışı”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bişkek, 2001.
8. Turkologischer Anzeiger, (TA 5), Wien, 1979, s. 59-60.
9. “Tarihi Roman ve Atsızın Tarihi Romanları Üzerine Düşünceler”, Turkologischer Anzeiger, Wien,1977, C:III, s.53 (461).
10. Azerbaycan Resmi Devlet Gazetesi ve muhtelif gazetelerde çıkan yazılar…(Atatürk Kültür Merkezinin açılışının yapıldığına dair 11.04.2004).
11. Azerbaycan Tüsiab Cemiyetinin Bülten Gazetesi (Azerbaycan Atatürk Kültür Merkezi açılışına dair…12.04.2004).
12. “Prof. Dr. Sadık TURAL ve O’nun hayat ve yaratıcılığı”, Varlık Dergisi, 26.yıl, 132. sayı, 1383 Yaz, Tahran-İran, syf. 1-4.
13. Aziz Muhsini “Yeni Neşirler, Zamanın Elinden Tutmak”, Varlık Dergisi, 26.yıl, 133. sayı, 1383 Yaz, Tahran-İran, syf. 78-81.
14. “Atatürk Yüksek Kurumu’nun Başkanı Sadık Tural’ın çıkışı”, Azerbaycan Atatürk Merkezi Dergisi (AzAtam), Azerbaycan 2004, syf. 12-13.

D. Yönetiminde Tamamlanan Doktora Tezleri:
1. M. Kayahan ÖZGÜL, Encümen-i Şuarâ (1988).
2. Mehmet ÖNAL, Peyâmi Safa’nın Romancılığı (1989).
3. Ali ATALAY, (1908-1923) Kitaplaştırılmış Edebiyat Nazariyatı ve Edebiyat Bilgileri (1992).
4. Ayşenur İSLAM, Emine Işınsu Öksüz’ün Romancılığı (1993).
5. Zeki GÜREL, İbrahim Alaaddin Gövsa’nın Şiirlerinin Çocuk Edebiyatı Açısından Yeri (1993).
6. Ayşegül CELEPOĞLU, Samih Rifat, Hayatı, Fikrî ve Edebî Şahsiyeti (1994).
7. Hüseyin YENİÇERİ, Ahmet Mithat Efendi’nin Kısa Hikâyeciliği (1994).
8. Nazan KIRIMHAN, 19.yy. Kırşehir Âşık Şiiri ve Âşık Sâid (1995).
9. Musa ÇİFTÇİ, Cumhuriyetin İlk Kuruluş Yıllarında Türkçenin Eğitimi ve Öğretimi Konusunda Devletin Tavrı (1996) .
10. Hidayet ÖZCAN, Yavuz Bülent Bakiler’in Hayatı, Şiirleri (1996).
11. Ayfer YILMAZ, Sevinç Çokum’un Tahkiyeli Eserlerinin Fikrî ve Edebî Yönden Değerlendirilmesi (1997).
12. İsmet EMRE, Oğuz Atay’ın Romanları ve Roman Tekniği (1997).
13. Mesiha TOSUNOĞLU, İlköğretim Okuluna Başlayan Öğrencilerin Okuma Yazmayı Öğrenmeden Önceki Kelime Serveti Üzerine Bir Araştırma (1998).
14. Dursun DAĞAŞAN, TV’nin Türk Soylu Halklara Türkiye Türkçesini Öğretme İşlevi: Bir Program Modeli (1999).
15. Fahri TEMİZYÜREK, Usûl-ı Cedîd Hareketi ve Selim Sabit’in Yeri (1999).
16. Nezahat ÖZCAN, İsmail Habib Sevük’ün Edebiyat Tarihçiliği (1999).
17. Nesrin KIRCA-ZENGİN, Gençlik Edebiyatı ve Eğitim Değerleri Açısından Mustafa Necati SEPETÇİOĞLU’nun Tahkiyeli Eserlerinin İncelenmesi (2000).
18. Ahmet KIYMAZ, Türk Romanlarında Millî Mücadele (2000).
19. Ayşe ULUSOY, Cumhuriyet Öncesi Türk Edebiyatında Manzum Tiyatro (2003).

E. Hakkında Türkiye’de kitap ve makaleler
1. 100’e yakın Makale ve Tanıtma yazısı.
2. Sadık Tural Armağanı, Ankara 2003;
3. Profesor Sadıq TURAL, Baku 2005…