Seyfi Arkan

1904 yılında Üsküdar’da dünyaya gelmiştir. Cumhuriyet döneminin önemli modernist mimarlarından biri olarak anılan Arkan, profesyonel mimarlık hayatının en etkin dönemi olan 1930-40 yılları arasında pek çok farklı projeye imza atmış ve bu yapılarında Batılı anlamda modern bir çizgi tutturmaya özen göstermiştir. Sade üslubunun yanısıra yapılarında öne çıkan mekânsal kurguların ve malzemelerin zenginliği ile Türkiye’nin belki de ilk çağdaş mimarlık örneklerine imza atmıştır. Hakkında pek fazla belge ve araştırma bulunmayan Arkan’ın sıkça bahsedilen en bilindik özelliği, Atatürk ile kurduğu yakın ilişki ve aynı dönemlerde hem Güzel Sanatlar Akademisi’nde hem de mimarlık ortamında bulunan Sedad Hakkı Eldem ile yaşadığı kişisel ve mesleki gerilimdir.

Seyfi Arkan’ın mimarlık eğitim hayatı Galatasaray Lisesi’nin orta kısmını tamamladıktan sonra kayıt olduğu Sanayi-i Nefise Mektebi ile başlar. Zeki Sayar, Şevki Balmumcu, Burhan Arif ve Sedad Hakkı Eldem ile aynı dönemde Akademi’de mimarlık eğitimi gören Arkan, o dönem Akademi’de ders veren iki hocadan Vedat Tek’in (diğeri Mongeri) grubuna katılmıştır. Öğrencilik hayatı sırasında İdare-i Fenniye adıyla bilinen bir şirket için çalışarak detay çizimleri ürettiği bilinen Arkan’ın, 1928 senesinde Akademi’den mezun olarak, 1929 senesinde kazandığı Çanakkale Şehitleri Abidesi Yarışması’nda aldığı derece sayesinde Almanya’ya gönderildiği bilinmektedir. Berlin’de Technische Hochschule’ye konuk öğrenci olarak katılan Arkan, bir yandan da Hans Poelzig’in atölyesinde çalışmıştır.

1933 senesinde Türkiye’ye dönen Seyfi Arkan, aynı sene Akademi’de Celal Esat Arseven’in yanında şehircilik dersleri vermeye başlamış ve Mısır Krallığı Hanedanı’ndan Nermin Hanım ile evlenmiştir.

Mimarın Türkiye’ye döndükten sonra tasarladığı bilinen ilk yapısı Suadiye’deki İhsan Sami Garan Villası’dır. Aynı sene Ankara’da yapılacak olan Hariciye Köşkü için açılan kısıtlı yarışmayı kazanan Arkan, bu sayede hem Ankara’da bürokratlar çevresinde tanınmaya başlamış, hem de Atatürk ile belirli bir yakınlık kurma şansına erişmiştir. 1933-34 yıllarında inşa edilen Hariciye Köşkü’nden hemen sonra Florya Deniz Köşkü tasarımı da Arkan’a verilmiştir.

Arkan’ın profesyonel mimarlık hayatındaki en verimli yılları olan 1930-40 yılları arasındaki on senelik dönemde; Gümüşsuyu’nda inşa edilen Üçler Apartmanı, Makbule Atadan Villası (Çankaya Camlı Köşk), Suadiye’de Salih Bozok Villası, Taksim Talimhane Apartmanı gibi yapılarının yanısıra, katıldığı Sümerbank Genel Müdürlük Binası, TBMM Binası gibi pek çok yarışmada aldığı ödüller de bulunmaktadır.

Arkan’ın çağdaş tutumu, üzerinde çalıştığı projelerin çeşitliği üzerinden de izlenebilir. Türkiye’nin öncü sosyal konut örneği olan Zonguldak Üzülmez ve Kozlu-Kılıç işçi sitelerinin yanısıra pek çok kent ve kasaba için hazırlanmış yerleşim planları, tip konut çalışmaları Türkiye’nin içinde bulunduğu döneme ait sosyal ve ekonomik durumun da göstergeleridir.

Hariciye Köşkü ve Makbule Atadan Villası için tasarladığı mobilya ve aydınlatma elemanları ise, onun bu çok yönlü mimarlığının önemli örneklerini oluşturmaktadır.
1933-1934 yıllarında açılan Çankaya Hariciye Köşkü Yarışması’nda birinciliği Seyfi Arkan’ın projesi aldı. Bu projeyle iyi bir uygulama örneği veren sanatçı bir süre sonra Atatürk’ün özel mimarı olarak görevlendirildi.

1940’lı yıllardan sonra hem kişisel hem de profesyonel hayatında bir kırılma yaşayan Arkan, bu dönemde ilk eşinden ayrılmış, ülkede baş gösteren ulusalcılık akımları ve değişen siyasi rejim karşısında mevcut işveren profilini de yitirmiştir. Bu dönemden sonra oldukça azalan mimari üretimi mimarın hem maddi hem de manevi anlamda çöküşüne neden olmuştur. Bu dönemde kendisine sipariş edilen THY Genel Müdürlük binası ve Tozkoparan Terminal binası gibi prestijli projelerin de iptal edilmesinden sonra kariyerinde hızlı bir düşüşe geçen mimar, meslek hayatını Elmadağ’da K Han’da bulunan ofisini zorlukla ayakta tutmaya çalışarak sürdürmüştür. Bu düşüş döneminin sonucunda 15 Temmuz 1966 tarihinde sağlık problemleri nedeniyle kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetmiştir. Borcundan dolayı mahkeme kararıyla tasfiye edilen bürosunda bulunan mimara ait çizimler ve belgeler de bu şekilde tarihe karışmıştır.

ÖNEMLİ YAPI VE PROJELERİ
1933 – Doktor İhsan Sami Garan Villası
1933-34 – Hariciye Köşkü, Ankara
1934 – Gündüz Villası
1935 – Zonguldak Kömür İşleri Büro Binası
1936 – Üzülmez Sitesi’nde: 30 Mühendis Evi, 60 Evli İşçi Evi, 65 Memur Evi, 8 Bekar İşçi Blok Evlerinin İnşası
1936 – E. Dahiliye Vekili Bay Şükrü Kaya Villası
1936 – Sümerbank Umum Müdürlük Binası
1936 – Kozlu Kömür- İş İdare Binası ve İşçi Evleri Sitesi
1936 – Florya Deniz Köşkü, İstanbul
1936 – Gümüşsuyu Üçler Apartmanı, İstanbul
1937 – Makbule Atadan Villası, Ankara
1937 – Dahiliye Vekili Köşkü
1937 – İller Bankası / Belediyeler Bankası Genel Müdürlüğü
1937 – Cemal Bey (Foto) Apartmanı
1937 – Prof. Selim Sırrı Tarcan-Villa Apartmanı
1939 – Taksim Talimhane Ayhan Apartmanı, İstanbul
1939 – İzmit Halkevi Binası
1940 – Suadiye Salih Bozok Villası, İstanbul
1940 – Edincik İmar Planı
1940 – Cemal Nevrol Villası
1940 – Bay Muhsin Erdener, Villa Apartmanı
1941 – Selim Ragıp Emeç Villası
1942 – Ekrem Uşaklıgil, Villa Apartmanı
1943 – Yozgat İmar Planı
1944 – Silahtarağa İlave Santral Binası
1944 – Hüseyin Kara Apartmanı
1950 – Türk Ticaret Bankası İkramiye Evleri
1951 – Akhisar Tütüncüler Bankası
1953 – Feneryolu’nda Bir Köşk
1956 – Halk Plaj Evleri