Üzeyir Hacıbeyov

Üzeyir Hacıbeyov, Üzeyir Bey Hacıbeyli, Üzeyir Abdul Hüseyin oğlu Hacıbeyov Bilim adamı, yazar, tercüman, orkestra şefi olarak tanılan Üzeyir bey bütün doğu aleminde opera´nın ilk yaradıcısıdır. Büyük müzik alimi olan Üzeyir Hacıbeyli, Azerbaycan’da müzikbiliminin esasını koymuştur. SSCB halk artisti (1938), Azerbaycan İlimler Akademisinin akademiki (1945), profesör (1940), Stalin mükafatları sahibi (1941, 1946), Azerbaycan Bestekarlar İttifakının başkanı (1938-1948), Azerbaycan Devlet Konservatuvarının rektörü (1928-1929; 1939-1948), Azerbaycan İlimler Akademisinin İncesanat Enstitüsünün müdürü (1945-1948) olmuştur.

18 Eylül 1885 tarihinde Rusya’nın Şuşa kazasının Ağcabedi köyünde döğdu, küçük yaşlarında ailesi Şuşa şehrine göçtü ve ilk tahsilini burada Rus-Tatar (Azeri) okulunda aldı. İlk müzik eğitimini Azerbaycan halk müziğinin bilicisi olan dayısı A. Aliverdibeyov’dan aldı. 1899-1904 yıllarında Gori Öğretmen Lisesi’ne okurken keman ve teori dersleri aldı. Lisesi’ni bitirdikten sonra kısa bir süre Hadrud köyündə (1904), daha sonra ise Bakü’ye göçerek burada oğretmenlik yaptı, gazete ve dergilerde makaleler ve karikatürler yayınladı.

12 Ocak, 1908 yılında Bakü’de Hacı Zeynelabidin Tağıyev’in tiyatro binasında sözlerini büyük şair Füzuli’nin aynı ad altında yazmış olduğu eserinden alınan ve doğuda ilk opera olan “Leyla ve Mecnun” operasını sahneledi.
Daha sonra “Şeyh Sinan” (1909), “Rüstem İle Zöhreb” (1910), “Şah Abbas ve Hurşid Banu” (1912), “Kerem ile Aslı” (1912), “Harun ve Leyla” (1915) adlı operalarını ve “Karı ile Koca” (1909, 1910’da sahnelendi), “O Olmazsa Bu Olsun / Meşhedi İbad” (1910, 1911’da sahnelendi) ve “Arşın Mal Alan” (1913) adlı müzikli komedileri besteledi.

1911 yılında müzik eğitimini önce Moskovada ve daha sonra St. Petersburg Konservatuvarında sürdürdü.

1921’de Bakü’de Azerbaycanlı öğrenciler için ilk müzik okulu olan Azerbaycan Devlet Türk Müzik Okulunu kurdu. Okul 1926 yılında Azerbaycan Devlet Konservatuvarına katıldı.

Eserlerinde, Azeri halk müziğini çağdaş bir şekilde yorumlayarak kullanan Hacıbeyov, aynı zamanda bir yazar ve şairdir. Eserlerinin metinlerini kendi yazmıştır. Hacıbeyov’un Azeri halk müziğinin esasları ile ilgili eserleri okullarda ders kitapları olarak okutulmaktadır. Ü. Hacıbeyov, 1937 yılında “Köroğlu” operasını besteledi, bu eser “Arşın Mal Alan” müzikli komedisi ile birlikte SSCB döneminde “Devlet Mükafatı”na layık görüldü. Hacıbeyov, Azerbaycan Besteciler Kurumu Başkanlığı yaptı ve Sovyetler Birliği Yüksek Prezidium üyeliğine de getirildi.

Üzeyir Hacıbeyov Azerbaycan halk edebiyatını ve müziğini klasik batı müziği ile birleştirerek klasik müziğin halk arasında sevilmesini sağlamıştır.Bu şekilde batı kaynaklı klasik müziğin Azerbaycan kültüründe kendine özgü bir yeri olmuştur.
Besteci Hacıbeyov’un eserleri arasında, Azerbaycan Milli Marşı da bulunmaktadır. 23 Kasım 1948 tarihinde öldü.

Doğduğu 18 Eylül Azerbaycan’da Müzik Günüdür.